1.1. Aanleiding

Journalisten zijn steeds vaker het doelwit van agressie of bedreiging. Van de tien journalisten, die dit voorjaar meededen aan een onderzoek van I&O Research (van Hal & Klein Kranenburg, 2021) naar hun eventuele ervaringen met agressie en bedreiging, hebben er acht aangegeven dat zij hier wel eens mee te maken hebben gehad tijdens hun werk. Het kan hierbij zowel om verbaal en/of fysiek geweld gaan. Dat de veiligheid van journalisten vaak in gevaar is, werd de afgelopen jaren en maanden duidelijk. Eerder dit jaar werden er bij een kerkdienst, waar ondanks corona toch honderden mensen naar binnen gingen, in Krimpen aan den IJssel klappen uitgedeeld aan journalisten die verslag deden van deze dienst. Daarbij werd er bij een kerkdienst in Urk een andere verslaggever opzettelijk aangereden door een boze kerkganger (RTL Nieuws, 2022). Twee andere voorbeelden zijn de coronademonstraties en de soms bijbehorende avondklokrellen. Naar aanleiding van de invoering van de avondklok zijn journalisten bedreigd en in sommige gevallen zelfs mishandeld. In Haarlem werd een persfotograaf, tijdens één van die avondklokrellen, door een groepje agressieve jongeren aangevallen. Ze intimideerde de fotograaf en hebben hem bekogeld met stenen, waarvan zeker één van deze stenen het slachtoffer heeft geraakt tegen het hoofd (Opsporing Verzocht, 2021). Één laatste dieptepunt dat veel media-aandacht heeft gekregen, is het ongeval in Lunteren waarbij een persfotograaf en zijn vriendin werden belaagd door omstanders vlak nadat zij arriveerden bij een autobrand. Allereerst bezorgden de omstanders de persfotograaf een kapotte autoruit. Vervolgens werd zijn auto met een shovel omgekieperd en tot slot belandde de auto met beiden inzittenden in de sloot. De brandweer moest eraan te pas komen om de twee personen te bevrijden. “Was gevaar voor journalisten vroeger meer iets van de grootste steden of vooral beperkt tot voetbalwedstrijden, het gescheld en geweld heeft zich inmiddels verplaatst naar het hele land” (Bosgraaf, 2021). Volgens hetzelfde artikel van Bosgraaf (2021) maken de hoofdredacteuren van de regionale omroepen zich grote zorgen. De regionale journalisten kennen het publiek uit hun regio goed en weten hierdoor exact wat voor eventuele problemen er onder de bewoners spelen. Ze zijn overal aanwezig, bij leuk nieuws, maar ook slecht bij nieuws. “In de praktijk zorgt dat steeds vaker voor onveilige situaties voor regionale journalisten”, stelt Allard Berends, hoofdredacteur van Omroep Flevoland in het artikel van Bosgraaf (2021).

Naast de regionale pers, zijn ook vrouwelijke journalisten steeds vaker de dupe van bedreigingen en geweld, meldt Kuchler (2020). Het gaat hierbij zowel om online als offline bedreigingen, intimidaties of geweld. “De helft van de vrouwelijke journalisten heeft te maken (gehad) met bedreigingen, intimidaties of geweld in het kader van hun werk” (Odekerken & Das, 2019). Elk jaar publiceert de organisatie Free Press Unlimited een wereldwijde Media4Women campagne. Zij vragen hiermee aandacht voor persvrijheid, betrouwbare informatie en onafhankelijke journalistiek. Dit jaar voeren zij campagne voor de veiligheid van vrouwelijke journalisten (Free Press Unlimited, 2022). Er zijn verschillende mogelijkheden wanneer  én momenten waarop vrouwelijke journalisten kunnen worden aangevallen. Enkele voorbeelden van de momenten waarop dit kan gebeuren, is terwijl ze aan het werk zijn op de redactie, wanneer ze opereren als verslaggever op straat, wanneer ze hun artikelen online plaatsen, maar ook wanneer ze actief zijn op (hun eigen) sociale mediaplatforms. Gardiner et al. (2016) deden onderzoek voor The Guerdian naar het toenemende wereldwijde fenomeen van online intimidatie en hiervoor bekeken zij zeventig miljoen van hun eigen online reacties die sinds 2006 zijn geplaatst hun website (Gardiner, et al., 2016). Het onderzoek wijst uit dat er het vaakst beledigende en bedreigende reacties zijn geplaatst onder artikelen die door vrouwelijke journalisten zijn geschreven. Hierbij maken Gardiner et al. (2016) ook duidelijk dat de inhoud van de artikelen geen invloed op heeft gehad op deze negatieve reacties.

Bovendien waren er tien schrijvers die het minste te maken kregen met beledigende en bedreigende reacties. Deze tien schrijvers waren allemaal man. Tot slot kwamen Gardiner et al. (2016) erachter dat er onder de tien journalisten, die met grote frequentie schrijven voor The Guerdian, acht vrouwen zijn die het vaakst getroffen zijn door beledigende en bedreigende reacties.

Uit de bovenstaande tekst kan men opmaken dat regio journalisten vaak te maken krijgen met bedreigingen, intimidaties of geweld. Natuurlijk zijn er ook mannelijke journalisten slachtoffer van geweld, maar uit diverse onderzoeken blijkt dat vrouwelijke journalisten nog vaker het doelwit zijn van geweld: vanwege hun werk én vanwege hun geslacht (Free Press Unlimited, 2022). Met mijn eigen onderzoek hoop ik hier op voort te borduren en onderzoek te doen naar de veiligheid van vrouwelijke regionale journalisten. Ik ben benieuwd of vrouwelijke regionale journalisten nog meer gevaar lopen en kans hebben op bedreiging dan hun mannelijke collega’s?

2. Onderzoeksvragen

2.1. Centrale hoofdvraag

Krijgen vrouwelijke regionale journalisten vaker te maken met bedreigingen dan mannelijke regionale journalisten?

2.2. Deelvragen

1. Wat voor soort geweld en bedreigingen komen journalisten tegen?
2. Krijgen vrouwelijke journalisten in het algemeen vaker te maken met bedreigingen dan mannelijke journalisten?
3. Waarom is er sprake van een toenemend aantal bedreigingen tegen journalisten?
4. Lopen regionale journalisten over het algemeen meer gevaar?
5. Hebben deze bedreigingen gevolgen voor de persvrijheid/verslaggeving/berichtgeving van vrouwelijke regionale journalisten?

2.3. Doelstelling

Ik wil onderzoeken of vrouwelijke regionale journalisten vaker te maken krijgen met bedreigingen dan mannelijke regionale journalisten. Dit is belangrijk, omdat journalisten alleen betrouwbare informatie aan het publiek kunnen overbrengen, wanneer zij zich in een veilige omgeving kunnen bevinden. Veiligheid is één van de basisbehoeftes voor de onafhankelijke pers. Het kan namelijk gevolgen opleveren voor de persvrijheid van journalisten en hiermee dus ook hun taak tot het delen van onpartijdige informatie in gevaar brengen. Bovendien is het goed om te onderzoeken of vrouwelijke regionale journalisten te maken hebben met bedreigingen, oftewel een onveilig gevoel ervaren, want hierdoor kan dit probleem direct worden aangepakt en er kan gekeken worden naar een preventief beleid om bedreigingen tegen (vrouwelijke) journalisten te voorkomen bij regionale omroepen.

3. Literatuuranalyse

1. Wat voor soort geweld en bedreigingen komen journalisten tegen?