Je kent het misschien wel. Je voelt je vermoeid en niet productief, en besluit maar om een dutje te doen. Na dat ene dutje voel je je weer stukken beter en kan je weer productief aan de slag. Hier schijnt een theorie achter te zitten. Want een dutje zou jou inderdaad creatiever moeten maken. Maar is dit ook zo, of is het een fabel?
Het Nederlandstalige vrouwentijdschrift Libelle publiceerde afgelopen vrijdag een video waarin werd geclaimd dat een dutje je creatiever zou maken. Dat moet blijken uit een onderzoek uitgevoerd door Sorbonne, de Universiteit van Parijs. Volgens het onderzoek, waaraan 103 vrijwilligers deelnamen, bleek dat de fase tussen je lichte slaap (N1) en je diepe slaap (N2) bevorderlijk is voor je creativiteit. De deelnemers kregen voor het onderzoek de opdracht om de zogenaamde ‘nummerreductietaak’ (NRT) uit te voeren. Bij deze taak moesten de deelnemers zo snel mogelijk honderden mini-rekenkundige problemen oplossen nadat ze uit een bepaalde fase van slaap kwamen. Uit de resultaten bleek dat 83 procent van de mensen die sliepen tot net na de N1 fase, erin slaagde om de problemen op te lossen. Slechts 31 procent van de mensen die wakker zijn gebleven slaagde erin om de problemen op te lossen. Aan de andere kant verdween deze winst in creativiteit bij de mensen die de N2 fase hadden bereikt. Daarvan slaagde slechts 14 procent erin om de problemen op te lossen.
Dus net nadat je in een lichte slaap bent beland, zal je volgens het onderzoek uit Parijs moeten ontwaken om zo creatiever te zijn. Maar hoe wordt die mate in creativiteit dan bepaald? Volgens slaaponderzoeker Sebastiaan Overeem kan je creativiteit meten. ‘Aan de hand van hoelang je erover doet om een oplossing te vinden, zoals ze bij het onderzoek in Parijs hebben gedaan, kan men zien hoe creatief je bent. Hoe sneller je een oplossing vindt, hoe creatiever je bent’, vertelt Overeem. Volgens Overeem klopt het dus dat die ene groep van 83 procent van de mensen als creatiever worden beschouwd. ‘Uit vele onderzoeken blijkt overigens dat de N1-slaap kan dienen als een optimale hersentoestand voor creatief denken en het genereren van ideeën’, aldus Overeem.
Ook in een recent onderzoek van ‘Scientific Reports’ bleek dat je beginfase van je slaap, oftewel je N1-slaap, geïdentificeerd is als een belangrijke periode voor creatieve ideeën. Uit dit onderzoek blijkt namelijk dat deze fase van slaap in verband staat met een grotere associatieve divergentie. Deze divergentie is essentieel voor het onderzoeken van nieuwe verbindingen tussen concepten die in het geheugen zijn opgeslagen. Deze verhoogde associatieve divergentie in de N1-slaap kan de verkenning van verbindingen tussen ver met elkaar verbonden ideeën vergemakkelijken, wat tot creatieve inzichten kan leiden. En zoals somnoloog Sebastiaan Overeem zou zeggen: ‘het sneller herkennen en oplossen van problemen’.
Bovendien verbaasd neuropsychiater Maarten van den Bossche deze claim ook niet. ‘Als je in een diepere slaap gaat bij een dutje, lijkt het inderdaad zo te zijn dat je creativiteit wordt benadeeld’. ‘Waarom dit zo is, dat is nog steeds moeilijk te zeggen, maar wat we wel al langer wisten is dat dutjes je helpen voor processen en voor het oplossen van geheugenproblemen.’ ‘Dit geldt met name voor dus een kort dutje (N1-slaap) van ongeveer dertig minuten of bij een hele nacht slaap.’ ‘Dan wordt je probleemoplossend vermogen in je droomslaap ook gestimuleerd’, vertelt Van den Bossche.
Volgens Van den Bossche is het natuurlijk wel zo dat de ene persoon sneller in een diepe slaap valt dan de andere. ‘Dat is iets wat lastig is om te meten’, vertelt Van den Bossche. In de eerder genoemde twee onderzoeken werd hiervoor een speciale methode gebruikt, die ook gebruikt werd door de wetenschappers Thomas Edison en Salvador Dali. Hiervoor hielden de kandidaten een voorwerp in hun handen terwijl ze gingen slapen. Wanneer het voorwerp op de grond viel, betekende het dat de deelnemers de N1-slaapfase hadden bereikt en schokken ze wakker. Deze simpele truc zorgde ervoor dat de deelnemers op het juiste moment wakker werden zodat ze daarna in een staat waren waarin ze creatiever konden denken.
Conclusie
Kortom, wanneer je net ontwaakt nadat je in een lichte slaap (N1) bent beland, zal je associatieve divergentie vergroot zijn en kan je problemen sneller herkennen en oplossen. Volgens somnoloog Sebastiaan Overeem komt deze vergroting van je associatieve divergentie dan overeen met een creatiever brein. Neuropsychiater Maarten van den Bossche is het hier mee eens en beweert dat zo’n ‘lichte slaap dutje’ ongeveer 30 minuten zal duren. Dus voortaan als je van plan bent om een dutje te doen om zo jouw brein wat creatievere ingevingen te geven, zet de timer dan op dertig minuten óf hou een voorwerp in je hand en schrik wakker als dat voorwerp valt.
