In het huidige politieke landschap is er een opvallende trend waar democratieën steeds vaker evolueren naar autoritaire staten. Leon Knibbeler, politicoloog, werpt licht op deze ontwikkeling met de opmerking: “We zien tegenwoordig steeds vaker dat democratieën afglijden naar een autoritaire staat, zoals bij Orban in Europa en vaak ook in het Midden-Oosten.”
Om dit te begrijpen duiken we in de geschiedenis, waar dictators zoals Hitler en Mussolini hun tactieken gebruikten. Deze dictaturen pasten grootschalige propaganda, censuur en brute onderdrukking toe om hun macht te consolideren.
De motivaties achter de hedendaagse autoritaire leiders variëren, maar gemeenschappelijke elementen met de dictaturen van toen zijn vaak de zoektocht naar macht, het onderdrukken van oppositie en het handhaven van controle.
Wil Pansters, auteur en Cultureel Antropoloog aan de Universiteit Utrecht, wijst op de vooruitgang door de jaren heen: “Wat vooral interessant is, is de vergelijking tussen de jaren 60/70 in Latijns-Amerika en nu. Je ziet dat de militaire dictaturen van toen heel anders te werk gingen dan de autoritaire leiders van nu, die je nauwelijks nog dictators kunt noemen, omdat ze gewoon democratisch worden verkozen”
Moderne autoritaire leiders maken namelijk gebruik van subtielere tactieken, waaronder bijvoorbeeld het implementeren van technologische surveillancemiddelen zoals het social credit systeem in China. Een schrijnend voorbeeld hiervan is hoe mensen zelfs bij te laat oversteken publiekelijk te schande worden gezet en er punten worden afgetrokken van hun social credit score via gezichtsherkenning.
Deze verschuiving in tactieken roept vragen op over de veerkracht van democratische waarden en benadrukt de noodzaak om waakzaam te blijven voor de erosie van democratische principes wereldwijd. Het fenomeen waarbij democratische verkiezingen leiden tot autoritaire leiders benadrukt ook de complexiteit van hedendaagse politieke dynamieken en de noodzaak van diepgaand onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van deze verschuivingen.
Wil Pansters, Maarten van Rossum en Leon Knibbeler vertelden hier meer over in onze podcast over dictaturen:
