Een warmtepomp in je huis wordt steeds normaler. Door een warmtepomp wordt er namelijk groene stroom gebruikt in plaats van gas; energiebesparend dus. De pomp verwarmt je huis en zorgt voor warm tapwater. Belangrijk voor het onderhoud van de warmtepomp is het uithouden van legionella* in het water. Dit gebeurt automatisch bij een temperatuur van 55°C maar voor een efficiëntere warmtepomp wordt gezegd dat je je warmtepomp ook lager dan 55°C mag zetten.
Claim: ingenieur Jan van Wolferen – ‘Je kan je warmtepomp/boiler lager dan 55°C zetten om legionella tegen te gaan. Dit tegengaan doe je dan door wekelijks een hitteschok te veroorzaken.’
Deze claim verbaast veel mensen omdat als je onder de 55°C gaat zitten je legionella in je water kan krijgen. Dit schijnt echter niet zo te zijn volgens het onderzoek van ir. J. van Wolferen. Door een wekelijkse hitteschok zou je ook legionella moeten voorkomen. Nadat het onderzoek uitkwam, is er veel discussie ontstaan. Omdat er een NEN norm bestaat waarin wordt gezegd dat je je warmtepomp nooit lager dan 55°C mag zetten. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd door id.nl onder het mom van: zo houd je het stroomverbruik van je warmtepomp zo laag mogelijk.
Ik ga in deze factcheck uitzoeken of het inderdaad mogelijk is om legionella tegen te gaan, ondanks dat je warmtepomp op een lagere temperatuur staat. Dat doe ik aan de hand van het onderzoek. Ook ben ik in gesprek gegaan met Richard Dallinga, installatietechnicus en warmtepomp eigenaar. Ik heb Dallinga gesproken omdat hij zich in zijn werk heeft verdiept in legionella en de preventie daarvan. Ook is hij installatietechnicus en heeft hij zijn eigen warmtepompsysteem geïnstalleerd. Hiervoor moet hij altijd up-to-date blijven over alle onderzoeken die lopen rondom warmtepompsystemen.
Wekelijkse hitteschok
Voor veel warmtepompeigenaren is het een gekke claim omdat hiervoor altijd werd gezegd dat je warmtepomp/boiler altijd op 55°C moet blijven. Dit was zelfs NEN norm 1006, deze norm houdt in dat je je warmtepomp niet lager mag zetten dan 55°C, “Als je boiler 55°C is is het in principe hoog genoeg op legionella te doden”, vertelt Dallinga.
In het onderzoek van Van Wolferen wordt aangetoond dat dit dus niet hoeft. Hij laat aan de hand van zijn onderzoek zien dat de temperatuur van je warmtepomp ook lager mag zijn zolang je maar zorgt voor een wekelijkse hitteschok. Ook Dallinga is het hierover eens: “Je kunt in principe je warmtepomp doordeweeks rustig op 45°C of 48°C zetten en dan één keer in de week een hitteschok laten afgaan.” Je kan je warmtepomp automatisch instellen zodat er een wekelijkse hitteschok plaatsvindt. Hoe hoger de graad van de hitteschok hoe korter de hitteschok zich moet aanhouden (zie tabel 1).
“De hoogte van de temperatuur bepaalt de snelheid waarmee het vat gedesinfecteerd wordt.”-Richard Dallinga
Risico’s
Ook is het belangrijk dat het water blijft bewegen, “in extreme situaties waarin voor een lange periode geen water wordt gebruikt, zou het mogelijk fout kunnen gaan. Dan praten we wel over echte uitzonderingen”, zegt Dallinga. Net zoals je tijdens een lange vakantie je kranen even laat stromen om legionella tegen te gaan, gebeurt dit dus ook in de boiler van je warmtepomp. Het water blijft zich circuleren behalve als het niet wordt gebruikt. “In een buffervat is de stromingssnelheid erg laag, het is dan mogelijk dat in bepaalde hoekjes nog legionella ontwikkeld”, legt Dallinga uit. Hierdoor is de hitteschok erg belangrijk.
| Graden van de hitteschok | Duur van de hitteschok |
| 60 °C | 20 min |
| 65 °C | 10 min |
| 70 °C | 5 min |
Tabel 1: Richtlijnen preventieve thermische desinfectie (Van wolferen,2019)
Lagere temperatuur is energiebesparender
Het zetten van je boiler op bijvoorbeeld 45°C is voor warmtepompeigenaren interessant omdat het meer energiebesparend is. Dus in plaats van dat je telkens 55°C aanhoudt om legionella tegen te gaan, kan je nu dus meer energie besparen door je warmtepomp op een lagere temperatuur te zetten en een wekelijkse hitteschok in te stellen om legionella tegen te gaan.
Het stroomverbruik van de warmtepompboiler de piek is de hitteschok (afbeelding via homewizard-app)
Conclusie
Het is dus zeker mogelijk om je warmtepomp op een lagere temperatuur te laten functioneren, “zo laat je warmtepompen zo efficiënt mogelijk draaien door ze dus op een lagere temperatuur te zetten”, aldus Dallinga. Wel is het ontzettend van belang om hierbij een wekelijkse hitteschok in te dienen. Dit kan je automatisch instellen op je warmtepomp waardoor je legionella in je warmtepomp voorkomt. Deze manier van preventie tegen legionella is dus duurzamer. Door de lagere temperatuur heb je meer rendement en werkt het energiebesparender en dus ook kostenbesparender voor de warmtepompeigenaar.
*Legionella: legionella is een bacterie wat in water en tuinaarde kan zitten. Als hele kleine waterdruppeltjes in de lucht komen kan iemand de bacterie inademen. Als de bacterie in de longen terecht komt, kan dit (ernstige) klachten veroorzaken. Er worden zo’n honderden (misschien duizenden) mensen per jaar ziek in NL van legionella.
*NEN norm 1006: is een Algemeen voorschrift voor Leidingwaterinstallaties.
Bronvermeldingen:
GGD. (2023, November 22). Legionella: veel gestelde vragen. GGD Amsterdam. https://www.ggd.amsterdam.nl/hygiene/legionella-voorkomen-melden/legionella-gestelde/#:~:text=Naar%20schatting%20lopen%20jaarlijks%20honderden,ontwikkelt%20zich%20de%20ernstige%20veteranenziekte
Ir, J. Van Wolferen.(Oktober 2019) Mogelijkheden voor het verlagen van de vereiste temperatuur van warm tapwater. https://www.installatie.nl/wp-content/uploads/2019/12/rapport-mogelijkheden-voor-het-verlagen-van-de-vereiste-temperatuur-van-warm-tapwater-onderzoek-tbv-motie-van-der-lee-34-902.pdf
NEN 1006+A1. (2018) (n.d.). https://www.nen.nl/nen-1006-a1-2018-nl-246754
Schoofs, D. (2023, September 7). Zo houd je het stroomverbruik van je warmtepomp zo laag mogelijk. ID.nl. https://id.nl/energie-en-klimaat/klimaat-en-luchtkwaliteit/klimaatbeheersing/zo-houd-je-het-stroomverbruik-van-je-warmtepomp-zo-laag-mogelijk
