Om leerachterstanden aan te pakken, pleit de Rotterdamse wethouder Said Kasmi ervoor om kinderen al vanaf 3 jaar verplicht naar school te laten gaan. Hij stelt dat hierdoor er meer kansengelijkheid in het onderwijs zou moeten ontstaan. Deze claim spreken deskundigen echter tegen.

De Leerplichtwet stamt uit 1901 en gold destijds voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Inmiddels is het zo dat kinderen vanaf 5 jaar onderwijs moeten volgen tot ze 16 jaar oud zijn. Ook niet-Nederlandse kinderen en asielzoekers vallen onder deze wet.

De meerderheid van de kinderen in Nederland begint al op 4-jarige leeftijd aan de basisschool. Op deze manier kunnen ze in het eerste jaar op een speelse manier wennen aan de schoolomgeving, lesuren en de leerstof.

Waar komt de claim vandaan?

Kinderen die op jonge leeftijd al een achterstand hebben, kunnen momenteel gebruikmaken van voorscholen, waar ze vanaf 2,5 jaar terechtkunnen. Volgens de laatste cijfers van de Inspectie van Onderwijs, kwamen daar in 2022 ruim 53.000 peuters voor in aanmerking en ging een kwart van de ouders niet op het aanbod voor voorschoolse educatie in. Toch vindt de Rotterdamse wethouder Said Kasmi dat maar weinig kinderen uit de groep die hier belang bij heeft de weg naar de voorschool weten te vinden. Hij ziet het verlagen van de leeftijd waarop kinderen naar de basisschool gaan als een mogelijke oplossing voor dit probleem.

Klopt dit?

De leerplicht verlagen is volgens Universitair hoofddocent ontwikkelingspsychologie Wouter Wolf in theorie geen slecht idee: “Het idee is niet slecht, omdat we uit onderzoek weten dat bijvoorbeeld de blootstelling aan taal een belangrijke rol speelt in academische ontwikkeling. Als je dit in een vroeg stadium van de ontwikkeling kunt stimuleren bij kinderen van wie Nederlands bijvoorbeeld niet de eerste taal is, kan dit zeker voordelen hebben.” Echter stelt hij dat er ook andere aspecten een belangrijke rol spelen. Zo is spelen ook belangrijk op deze leeftijd en moet er veel meer in het onderwijs geïnvesteerd worden om dit aan te kunnen met het huidige lerarentekort.

Ook hoogleraar ontwikkelingspsychologie Willem Koops wijst erop dat het belangrijk is voor kinderen van jonge leeftijd om nog voldoende te kunnen spelen: “Spelen is omgaan met leeftijdsgenoten en het vrijelijk verkennen en uitproberen van nieuwe dingen zonder beperkingen. Dat is essentieel voor de ontwikkeling. Jonge verplichte schoolgang is alleen zinvol als de leerkrachten zijn opgeleid met kennis en inzicht in de ontwikkelingsniveaus van jonge kinderen en kans zien in de speelse manier van lesgeven.”

Koops stelt dat het bevorderen van kansengelijkheid niet bereikt wordt door kinderen vervroegd naar onderwijsinstituten te sturen. “Kansengelijkheid bevorderen wordt vooral bereikt door gezinnen te ondersteunen, niet door kinderen vervroegd naar onderwijsinstituten te sturen. In zowel in Verenigde Staten als in Nederland is dat in het verleden geprobeerd, maar nooit zijn gunstige resultaten getoond.”

Gelijke kansen

De Algemene Onderwijsbond kwam met een reactie op de claim bij RTL dat dit juist de ongelijkheden alleen maar zal vergroten. Je zou namelijk kunnen beweren dat als elk kind eerder naar school moet, de achterstanden onveranderd blijven, omdat zowel kinderen met achterstanden als kinderen zonder achterstanden eerder naar school gaan. Hierdoor blijft de ongelijkheid bestaan. Ook professor Koops zegt dat de belangrijkste factor voor het bevorderen van gelijke kansen in het onderwijs het ondersteunen van gezinnen aan de onderkant van de samenleving, met armoede en andere problemen, is.

Gister reageerde de PO-Raad kritisch op het nieuwe onderzoek van demissionair minister Mariëlle Paul naar het verlagen van de leerplicht. De PO-raad stelt dat als het demissionair kabinet echt iets tegen kansengelijkheid wilt doen, zij zich beter kan richten op toegankelijke kinderopvang, dit zal volgens de Raad beter werken dan een extra verplichting.

Conclusie

De suggestie om de leerplicht te verlagen naar 3 jaar als middel om kansengelijkheid in het onderwijs te bevorderen is op basis van deze bronnen niet aan te raden. Hoewel het idee van vroege blootstelling aan onderwijs en taal positief kan zijn voor de ontwikkeling van kinderen, benadrukken deskundigen dat spelen en een speelse benadering van leren essentieel zijn in de vroege kinderjaren. Bovendien wordt aangedrukt dat de belangrijkste factor voor het bevorderen van gelijke kansen in het onderwijs het ondersteunen van gezinnen aan de onderkant van de samenleving is.

Al met al zal het verlagen van de leerplicht naar 3 jaar geen allesomvattende oplossing bieden voor het bevorderen van de kansengelijkheid in het onderwijs.