Klimaatactivisten van Extinction Rebellion blokkeren sinds zaterdag 9 september de A12 bij Den Haag. De demonstranten willen een einde maken aan fossiele subsidies. In de recente uitzending van WNL Op Zondag is Anne Kervers, onderdeel van Extinction Rebellion, te gast. Tijdens een discussie met mediaondernemer Sjuul Paradijs, kondigt Kervers aan dat het Europees Hof voor de Recht van de Mens (EHRM) heeft aangegeven dat snelwegblokkades bij demonstraties legitiem en toegestaan zijn. Dit blijkt echter niet volledig te kloppen.
Afschaffing fossiele subsidies
De gemeente verbiedt of verplaatst de wegblokkades op de Utrechtsebaan in Den Haag, maar Extincion Rebellion werkt daar niet aan mee. Dit zorgt ervoor dat soms meer dan duizend klimaatdemonstranten worden gearresteerd. Extinction Rebellion eist dat de fossiele subsidies worden afgeschaft. Het gaat niet alleen om subsidies, maar ook om een reeks aan overheidsregelingen die gebruikers of producenten ten goede komen. De maatschappelijke en politieke reacties zijn verdeeld, waarbij zowel Extinction Rebellion als de overheid bekritiseerd worden.
Verschillende media en advocaten hebben zich over deze zaak gebogen. Zo ook Jon Schilder, hoogleraar Staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit. In een artikel van de Volkskrant zegt hij hierover het volgende: ‘Het klopt dat het Europees Hof heeft geoordeeld dat wegblokkades onder bepaalde omstandigheden onderdeel kunnen zijn van een demonstratie, maar dat wil niet zeggen dat je onbeperkt wegen mag blokkeren. Daarbij speelt in dit geval mee dat het niet om een eenmalige actie gaat.’
Klimaatactivisten veroordeeld
Het is niet de eerste keer dat Extinction Rebellion zich vestigt op de A12. Zo werden op 26 januari acht klimaatactivisten opgepakt voor opruiing, waarvan zeven ook daadwerkelijk werden veroordeeld. Vijf van hen kregen 30 uur taakstraf, de andere twee kregen een taakstraf van 60 uur opgelegd. De vraag was of de A12-blokkade binnen het demonstratierecht valt. De rechtbank oordeelt van niet: de zeven actievoerders zijn schuldig aan opruiing, omdat het blokkeren van een snelweg een strafbaar feit is waarbij de verkeersveiligheid in gevaar komt.
Extinction Rebellion heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan. Advocaat Willem Jebbink noemde de uitspraak van de rechter ‘een ondermijning van de democratische rechtsstaat’. De actiegroep meent nog steeds dat het blokkeren van een weg volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens legitiem en toegestaan is als onderdeel van een vreedzame demonstratie.
Artikel 9: vrijheid van vergadering en betoging
De exacte woorden in artikel 9: ‘vrijheid van vergadering van betoging’ waar Extinction Rebellion naar verwijst zijn: ‘Iedereen en iedere groep heeft recht om in het openbaar bij elkaar te komen, bijvoorbeeld voor een vergadering of een betoging of een demonstratie. Maar je mag geen andere wetten of regels overtreden. Ook mag je niet gevaarlijk zijn voor de gezondheid van de bevolking, gevaarlijk zijn voor het verkeer en het mag niet leiden tot verstoring van de openbare orde.’ De vraag is dan ook of de claim van Anne Kervers toepassing is op de A12-blokkades.
Op basis van artikel 9 van de Nederlandse Grondwet lijkt te concluderen dat Extinction Rebellion illegaal bezig is met de demonstraties op de A12. Toch is hier sprake van een grijs gebied.
Jebbink Soeteman Advocaten
In een artikel van BNR wordt gesproken met Jaantje Kramer, strafrechtadvocaat bij Jebbink Soeteman Advocaten. ‘Demonstratierecht is een fundamenteel recht dat niet zomaar mag worden ingeperkt. Veel mensen zien een wegblokkade als een groot gevaar. Toch hebben zowel het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en de Verenigde Naties (VN) bepaald dat ook een wegblokkade door het demonstratierecht wordt beschermd. Er is tijdens een wegblokkade sprake van een demonstratie en dus mag er niet zomaar worden opgetreden’ aldus Kramer.
Jaantje Kramer is echter onderdeel van hetzelfde advocatenkantoor als Willem Jebbink, Advocaat van de klimaatactiegroep Extinction Rebellion. Of zij dus een volledig onafhankelijk oordeel kan geven over deze claim valt in twijfel te trekken.
Conclusie
Momenteel is het aan de rechter om te bepalen of Extinction Rebellion strafbaar is bij de demonstraties op de A12. Tijdens de laatste uitspraak concludeerde de rechtbank van wel. Nu is het afwachten of deze uitspraak zal veranderen op het moment dat Extinction Rebellion in hoger beroep is gegaan.
