Die claim werd afgelopen maandag gedaan tijdens het EenVandaag verkiezingsdebat. Rondom het onderwerp bestaanszekerheid debatteren VVD-leider Dilan Yeşilgöz en GroenLinks/PvdA lijsttrekker Frans Timmermans over de groep van middeninkomens die in de knel komen door te hoge kosten en inflatie. In dit debat verwijst Timmermans naar de doorrekening van het CPB en claimt dat in de doorrekening van de VVD de armoede omhooggaat. “Dat is niet zo”, is direct de reactie van Yeşilgöz op deze uitspraak. Wie spreekt hier eigenlijk de waarheid over deze claim? Wij zoeken het uit in deze factcheck.
Bewering: Bij de VVD gaat de armoede omhoog in de komende jaren.
Oordeel: Waar
Het debat
Tijdens het EenVandaag debat haken Yeşilgöz en Timmermans beide stug aan op de CPB doorrekening. Zo beweert Timmermans dat de VVD-leider door het verlagen van belasting op arbeid ervoor zorgen dat de middengroep er 2,4 procent op vooruit gaan, terwijl de VVD volgens de doorrekening maar met 0,4 procent vooruit zou gaan. In de reactie van Yeşilgöz op deze beweringen zou het totaal anders liggen: “Bij ons gaan de middengroepen er op vooruit en bij ons gaat de armoede gelukkig achteruit”. Ook verwijst Yeşilgöz naar de al eerder genoemde CBP doorrekening en concludeert juist dat bij de doorrekening van GL-PvdA zoveel belastingen bijkomen dat sommige mensen 100 procent belasting gaan betalen. “Mevrouw Yeşilgöz heeft in ieder geval van de heer Rutte geleerd om met hyperbolen en onwaarheden te spreken,” is de reactie van Timmermans op haar bewering, waarnaar een stevig applaus uit het publiek volgt.
| WAT IS ARMOEDE?
Volgens het basispad wordt de armoedegrens in 2028 vastgesteld op een inkomen van €1794 per maand voor een eenpersoonshuishouden. |
Doorrekening
De vraag is echter wie van deze partijen de waarheid over de doorrekeningen spreekt. Om bij de kern te beginnen van deze claim, moet er worden nagegaan hoeveel procent van de burgers op dit moment in armoede leven. Volgens het CPB verkeert nu 4,8 procent in armoede. Ten opzichte van vorige jaar is dit een stijging, veroorzaakt door onder andere hoge energieprijzen, inflaties en rente. Als de doorrekening van armoede erbij wordt gehaald, zijn daar alle cijfers van de partijen terug te zien, gebaseerd op het basispad* en het beleidspakket van de partijen. In doorrekening van de VVD wordt dit 5,3 procent. Dit betekent dat er sprake is van een toename in armoede, desondanks dat deze stijging niet zo hoog is als het basispad, die op 6,1 procent zou uitkomen.
Omdat het verwachte percentage armoede in 2028 op het basispad 6,1 procent is, zetten politieke partijen zich sterk in om ervoor te zorgen dat dit cijfer niet in hun eigen doorrekeningen naar voren komt. “Onze belangrijkste maatregel om armoede te bestrijden is het verhogen van het minimumloon naar €16 euro. Dat is een verhoging van 13,3 procent en daardoor krijgen veel mensen die weinig te besteden hebben er flink veel geld bij”, laat Kasper, woordvoerder van GroenLinks-PvdA weten.
Desondanks klopt de stijging in de doorrekening van 5,3 procent die Timmermans redeneerde niet helemaal. De doorrekeningen zijn namelijk afgesloten in Augustus. De 4,8 procent dat op dit moment in armoede leeft, is een cijfer inclusief de maatregelen die afgelopen Prinsjesdag bekend zijn gemaakt om armoede te laten dalen. Dat betekend dat deze 5,3 procent is gebaseerd op de armoede percentages exclusief de maatregelen van Prinsjesdag. Als je deze maatregelen in overweging neemt in de doorrekening, zal het percentage voor de VVD ook in 2028 lager zijn dan de oorspronkelijke 5,3 procent. Hoeveel dit exacte cijfer zou zijn, is niet bekend.
Conclusie:
Het oordeel is dat de bewering “Bij de VVD gaat de armoede omhoog in de komende jaren” waar is, volgens de doorrekening van de VVD. Echter is het belangrijk op te merken dat deze doorrekeningen zijn afgesloten in augustus, terwijl het huidige armoedecijfer van 4,8 procent al inclusief maatregelen van Prinsjesdag is. Als deze maatregelen worden meegenomen, zou het percentage voor de VVD in 2028 lager uitvallen dan de oorspronkelijke 5,3 procent. Het exacte cijfer na het inrekenen van Prinsjesdag-maatregelen blijft echter onbekend. Dit laat zien dat het belangrijk is om heel goed naar de cijfers te kijken en alles wat ermee te maken heeft als je uitspraken over het beleid beoordeelt. Het is niet zo simpel als het lijkt, en je moet alle belangrijke dingen in gedachten houden om een goed oordeel te vellen over een beleidsclaim. Ja, de VVD zorgt voor een armoedestijging in de komende jaren maar dit percentage is waarschijnlijk lager dan in de doorrekening en is lager dan bij een ongewijzigd beleid.
*Basispad – het basispad is de verwachte ontwikkeling bij een ongewijzigd beleid
