Na veel werk van verschillende vrijwilligers en specialisten staat er in Museum Catharijneconvent weer een traditionele Napolitaanse kerststal. Honderden originele figuren staan klaar voor het publiek. De kerststal, een populair symbool van de Italiaanse kersttraditie, is terug na het grote succes van vorig jaar en krijgt weer een twist door gebouwen uit Utrecht te gebruiken.
Wanneer de deuren van het Catharijneconvent worden geopend lopen er langzaamaan tientallen mensen enthousiast naar binnen om te gaan kijken naar de kerststal. Vorig jaar gingen duizenden nieuwsgierige toeschouwers hen voor. Traditionele figuren, zoals Jozef, Maria en het kindje Jezus, worden vergezeld door een kleurrijk gezelschap van herkenbare personages waaronder een bloemenverkoper, de bakker en marktkooplieden. Rosemarie Boone, marketeer voor het museum, vertelt over het succes van vorig jaar. Het museum verwachtte ongeveer tien- tot vijftienduizend bezoekers in 2022, maar dat werden er vijftig duizend. Door dit succes is de kerststal dit jaar ook langer te zien. Bezoekers kunnen een week langer naar de miniatuurwereld komen kijken. Dit jaar zijn er ook avondopeningen, zodat bezoekers ook ‘s avonds de kerststal kunnen bewonderen.
‘‘Ik sprong een gat in de lucht’’, vertelt educator Anite Haverkamp nadat haar wordt gevraagd hoe de kerststal in handen van Museum Catharijneconvent kwam. Educator Haverkamp vertelt dat een Vlaamse familie in 2019 een e-mail stuurde met de vraag of het museum geïnteresseerd zou zijn in een grote Napolitaanse kerststal. Het bijzondere aan deze ‘presepe’ is dat het ruim vijfhonderd originele figuren zijn uit Napels, met daarnaast ook nog bijna tweehonderd dieren en achttien decorstukken.
Wat de kerststal uniek maakt, is dat het Utrechtse karakter erin is verwerkt. In een kant van de kas staat de Domtoren centraal. Daaromheen hangen verschillende engelen. ‘‘Er is over elk detail nagedacht in de kerststal’’, benadrukt conservator Pim Arts. De engelen hangen dan ook niet zomaar om de Dom heen. De engelen die volgens de geschiedenis het dichtst bij God staan hangen dicht bij baby Jezus. Engelen die verder van God afstaan hangen bovenaan de Dom. Onder bij de Dom zitten Jozef, Maria en baby Jezus. Ook de Winkel van Sinkel is verwerkt in de kerststal. Het gebouw is precies nagebouwd met daaromheen de Utrechtse bloemenmarkt.
Het doel van deze gebouwen is dat de bezoekers uit Utrecht zich verbonden voelen met de kerststal en zich erin kunnen herkennen. Volgens conservator Arts is het doel van de kerststal zeker niet om te evangeliseren, maar juist om ervoor te zorgen dat mensen zichzelf en hun eigen leven terugzien in de kerststal. Dit wordt gedaan met verwijzingen naar het leven in Napels met een combinatie van het modernere leven in Utrecht. Ook Sonnenborgh, het oudste huisje van Utrecht (Drakenburg), de Utrechtse grachten en de werfkelders moeten ervoor zorgen dat bezoekers Utrecht herkennen.
De Utrechtse gebouwen zijn speciaal voor deze gelegenheid gebouwd. De figuren daarentegen, waarvan de oudste uit de 17e eeuw stammen, komen elk uit een echte traditionele Napolitaanse kerststal. De karakters zijn gemaakt met behulp van kunstenaars in Napels. Kunstenaars kwamen uit heel de wereld naar Napels toe om daar een bepaald onderdeel van de figuren te maken. De beste kleermakers kwamen om de kleren van de personages te maken en de beste miniatuurschilders schilderden de gezichten.
Elk jaar zetten vrijwilligers zich in om de kerststal op te bouwen. Voor het ophangen van de engelen rondom de Domtoren zijn er specialisten vanuit Napels gekomen. Door de figuren en Utrechtse gebouwen op ‘modules’ te zetten kan hij zo makkelijk teruggeplaatst worden naar een koele donkere plek. Ook in de kassen waar de kerststal in staat is er een gereguleerd klimaat en lichtinval. Deze kassen zijn speciaal ontworpen voor de kerststal om ervoor te zorgen dat de onderdelen in een goede staat blijven.
De kerststal, die is verlicht met zachte en warme verlichting, straalt een magische sfeer uit in de avonduren. De miniaturen bevatten enorm veel details en naast de traditionele kerstfiguren en andere personages bevat de kerststal ook nog een vleugje moderniteit. Er zijn scenes toegevoegd die de huidige samenleving reflecteren, zoals mensen die samen genieten van een feestelijke maaltijd. Daarnaast zijn er figuren te zien die verschillende culturen en geloofsovertuigingen vertegenwoordigen. Dit weerspiegelt de diverse samenleving van vandaag en benadrukt het universele karakter van de kerstboodschap.
Een kerststal is al eeuwen een grote traditie bij rijke families en musea in Napels en door deze tentoonstelling wordt ook de stad Utrecht betrokken in deze traditie. Conservator Arts hoopt dat het bezoeken van de kerststal een traditie onder Utrechters wordt. De kerststal is nog tot 14 januari te bewonderen in Museum Catharijneconvent.
