UTRECHT CENTRUM – Nu de gemeente steeds meer maatregelen neemt om foutgeparkeerde fietsen uit het straatbeeld van de binnenstad te verwijderen, zal het vinden van een geschikte plek om je fiets neer te zetten alleen maar moeilijker worden. Hoe kan de stad met de grootste bewaakte fietsenstalling ter wereld een probleem hebben met het parkeren van fietsen?

In de bewaakte stallingen van de binnenstad en het stationsgebied zijn in totaal bijna 35 duizend plekken, maar dat zijn niet de enige plekken die Utrechters nodig hebben voor hun fiets. Uit de inwonersenquête van Utrecht in 2023 blijkt dat men zeer tevreden is met de bewaakte fietsenstallingen van de stad, maar tegelijkertijd moeite heeft met het vinden van een plek op de stoep.

Uit de cijfers blijkt dat de enorme hoeveelheid plekken in deze fietsenstallingen in het stationsgebied, bij de bewoners van de binnenstad de behoefte om hun fiets zo dicht mogelijk bij hun voordeur of een winkel te parkeren niet wegneemt.

Volgens gedragsexpert Froukje Bekius, is de behoefte aan het parkeren van fietsen in de openbare ruimte logisch. “Ik denk dat je vooral moet kijken waarom mensen op een bepaalde plek komen, bijvoorbeeld als je naar de Kruidvat gaat om snel wat te halen, parkeer je je fiets liever niet in die ondergrondse stalling, omdat dat te veel werk is voor zo’n kort taakje.” Als adviseur en gedragsexpert bij ‘&Morgen’, gebruikt Bekius haar kennis over gedrag om problemen met mobiliteit bij verschillende gemeentes te analyseren. “Ik denk dat de stallingen in de stad moeten meebewegen met wat de mensen gaan doen. Dus ga je even naar de winkel, een weekendje weg of een dag werken, dan is er andere stallingsbehoefte.”

Bekius ziet in Utrecht dat, naast het faciliteren van verschillende parkeerbehoeftes, ook het gedrag van de fietsparkeerder aangepast kan worden. “Dat fietsen foutgeparkeerd worden, heeft te maken met de sociale norm. Als je andere fietsen al op de verkeerde plek ziet staan, denk je: mijn fiets kan er ook wel bij, want iedereen doet dat.” Het beïnvloeden van die sociale norm, kan op twee verschillende manieren volgens de gedragsexpert. “Je hebt natuurlijk het straffen, wat we allemaal wel kennen, de handhaving haalt je fiets weg. Ik denk dat het zeker helpt, maar je hebt er niet per se een positieve nasmaak van, dus je kan ook informeren: ‘hé je fiets mag hier niet staan’ en dan vertel je er ook bij waar die fiets wel moet staan.”

Een mooi voorbeeld van die sociale norm in de praktijk is de Utrechtse Introductie Tijd; de week in augustus dat de stad het domein is van de zenuwachtige en nog onwetende nieuwe studenten van Utrecht. “Zeker in een nieuwe situatie ben je gevoelig voor die sociale norm. Je weet nog niet hoe je je moet gedragen, dus dan kijk je naar anderen. Als je de UIT week gaat lopen, kijk je constant om je heen; waar staan de fietsen? Waar gaat iedereen nu naartoe? Dat doe je na, en zo leer je nieuw gedrag aan wat je meeneemt in je studententijd”, aldus Bekius. Zij gelooft dat UIT lopers hun fietsen niet meer op de verkeerde plek neer zullen zetten, als het niet meer de sociale norm is om dat de doen.

Het verwijderen van foutgeparkeerde fietsen en informeren van de parkeerder helpt niet alleen bij de UIT loper, maar ook bij de rest van de stedelingen. Een jaar geleden schreef Bekius een blog over ‘kuddedieren die hun fiets parkeren’. De gedragsexpert bekeek het afgelopen jaar, dag in dag uit, hoe de gemeente de sociale norm veranderde. Dit deed Bekius vanuit het raam van haar kantoor, dat uitkijkt op het jaarbeursplein. “Toen ik dat blog schreef stonden er, naar mijn inschatting, vijftig tot zeventig fietsen foutgeparkeerd op het Jaarbeursplein. Nu zie ik dat er elke twee dagen maar drie fietsen weggehaald moeten worden, bovendien komen de busjes van de gemeente niet meer elke dag lang om fietsen weg te halen.”

Het parkeergedrag van de Utrechters blijkt dus beïnvloedbaar, maar dat neemt niet weg dat er ook genoeg alternatieve faciliteiten moeten zijn. “Kleinere, niet overdekte fietsenstallingen waar je je fiets even makkelijk in kan zetten, die moeten er ook voldoende zijn in de stad.” Nu de gemeente, om het stadsbeeld te veranderen, fietsen in de openbare ruimte op steeds meer plekken gaat verbieden, dreigen de mogelijkheden voor de snelle parkeerder te verminderen. Het lijkt er dus op dat de Utrechter binnenkort toch steeds verder zal moeten lopen naar huis of voor boodschappen bij de Kruidvat, in plaats van de fiets pal voor de deur te zetten.