De opkomst van fast fashion en de toenemende consumptie van kleding hebben aanzienlijke gevolgen voor niet alleen het milieu maar ook lokale ambachtelijke initiatieven. Terwijl de Nederlandse regering en de gemeente Utrecht streven naar een circulaire textielindustrie tegen 2050, blijven lokale gemeenschappen zich inzetten om het naaivak te behouden en duurzamere praktijken te bevorderen.
De razendsnel groeiende verandering van vraag en aanbod heeft niet alleen gevolgen voor het milieu maar ook voor lokale ondernemingen en ambachtelijke kledingmakers. De opkomst van fast fashion heeft volgens het Europees Parlement geleid tot een grotere consumptie van kleding, deels door invloeden van sociale media en de snelle verspreiding van nieuwe modetrends. Volgens MilieuCentraal (2024) geven fast fashion bedrijven voorrang aan snelheid en betaalbaarheid boven kwaliteit en duurzaamheid, wat resulteert in een systeem dat elke paar weken nieuwe kledinglijnen produceert. Het ligt aan de concurrentie die er is vanuit Azie, namelijk goedkope producten. ‘’Dat heeft eraan bijgedragen dat wij steeds minder werk hebben’’, vertelt Maghalie Sloot, leerwerkmeester Atelier Naald & Draad in Overvecht. ‘’Nederland is ook duurder qua personeel dus is het goedkoper om in India of China te laten produceren.’’
Inzicht vanuit lokale ambacht
In het atelier in Overvecht, Utrecht Noord, wordt de de impact van deze verschuivingen gemerkt. Volgens Laura Heijne (28) is de verklaring voor de afname van duurzame productie en toenemende populariteit van fast fashion, dat er veel meer goedkopere alternatieven zijn te vinden. Ook denkt ze dat snel veranderende modetrends hieraan bijdragen; ‘’Skinny jeans zijn nu uit, en volgend jaar zijn het weer de wijde broeken.’’ Lokale gemeenschappen zoals deze zouden bij kunnen dragen aan het behoud van de naaiambacht doordat het op deze manier gestimuleerd wordt en aan andere mensen doorgegeven. Bij Naald & Draad leren deelnemers het naaivak in de praktijk en ontmoeten mensen met dezelfde interesses. Maghalie Sloot hoopt dat dit soort initiatieven helpen om het naaivak te behouden, maar kan niks met zekerheid zeggen.
Utrecht’s circulaire ambities
De Nederlandse regering verstrekt het doel om in 2050 een volledig circulaire textielindustrie te hebben. Ook de gemeente Utrecht meent in 2050 een circulaire stad te zijn, waar geen afval bestaat en waar we niks weggooien, dat betreft ook kleding (GemeenteUtrecht, 2022). In het beleid voor hergebruik en afval is te lezen dat tot en met 2023 extra aandacht is gegeven aan het aantrekkelijk maken van Utrecht voor circulaire bedrijven en het zoveel mogelijk circulair en maatschappelijk verantwoord in te kopen, wat verder wordt toegelicht in de Nota Inkoop en Contractmanagement (November 2020). Er zijn door de gemeente Utrecht nog geen plannen gepubliceerd voor 2024 en de opvolgende jaren, wel heeft het kabinet het Nationaal Programma 2023-2030 gepresenteerd.
Milieueffecten
Tussen 2000 en 2015 is de productie van kleding verdubbeld, terwijl het gemiddelde gebruik van kledingstukken is afgenomen. Europeanen kopen jaarlijks bijna 26kg textiel, en gooien ongeveer 11kg textiel weg. Hoewel sommige gebruikte kleding naar landen buiten de EU wordt geexporteerd, belandt de overgrote meerderheid (87%) op stortplaatsen of wordt verbrand (Europees Parlement, 2023). De textielindustrie is verantwoordelijk voor zeker 10% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen (Rijksoverheid, 2021).
Kijk hieronder de video waarin Brecht Bonnet Maghalie Sloot interviewt
