Uit een recent onderzoek van het Rode Kruis en onderzoeksbureau Ipsos I&O blijkt dat 14% van de Nederlanders een vorm van voedselnood ervaart. 4% van deze personen heeft daadwerkelijk ook echt voedselhulp nodig maar krijgt deze momenteel niet aangeboden. In vergelijking met het vorige onderzoek uit 2021 zijn de resultaten niet verbeterd.
Voedselnood komt overal voor; in totaal heeft 9 procent van de Nederlandse bevolking wel eens te weinig eten. Het grootste deel van deze voedselnood ontstaat door een gebrek aan geld, blijkt uit het onderzoek van het Rode Kruis. Van de 4 procent Nederlanders die voedselhulp nodig heeft, krijgt momenteel maar 2 procent ook daadwerkelijk deze hulp. In vergelijking met 2021 zijn deze cijfers gelijk gebleven. Ondanks de getroffen maatregelen vanuit de overheid zijn de cijfers ten opzichte van het eerdere onderzoek uit 2021 dus niet verbeterd.
Veel van de mensen die hulp nodig hebben, geven aan zich te schamen en hierdoor niet om deze hulp te vragen. Mede hierdoor ontstaat er verborgen voedselnood. Een andere oorzaak hiervan is het feit dat veel Nederlanders momenteel niet in aanmerking komen voor voedselhulp, hoewel ze dit wel nodig hebben. Ook in Utrecht west is er sprake van armoede, volgens de armoedemonitor van gemeente Utrecht geeft 7 procent van de inwoners uit Utrecht west aan zeer slecht rond te komen.
Voedselbank Lombok
Voedselbank lombok is een uitgiftepunt voor voedselhulp in Utrecht west, deze wordt geheel draaiende gehouden door een groep vrijwilligers. De voedselbank is wijkgericht en biedt hulp aan mensen die op of rond het sociale minimum leven of in financiële nood verkeren. Naast deze vorm van hulpverlening is deze voedselbank ook een plek waar het mogelijk is om andere te ontmoeten tijdens de sociale activiteiten die er worden georganiseerd.
Iet van der Wal, medewerkster van Voedselbank Lombok in Utrecht West, vertelt: ‘De voedselbank hanteert bepaalde criteria waaraan iemand moet voldoen om in aanmerking te komen voor voedselhulp. Het is dus niet voor iedereen mogelijk om deze hulp te krijgen.’ Daarnaast vertelt ze dat er ook veel mensen zijn die zich schamen om hulp te vragen: ‘Met een briefje in de hand en een gebogen hoofd komen mensen hier dan voor de eerste keer binnen, dan staan ze hier rood aangelopen van schaamte, maar dat is helemaal niet nodig. Onze voedselbank is heel kleinschalig en gezellig; we proberen de mensen die hier komen altijd op hun gemak te stellen. Zelfs wanneer zij officieel (nog) niet in aanmerking komen voor hulp van de voedselbank, geven wij altijd een noodpakket mee zodat we zeker weten dat er niemand met lege handen naar huis gaat’, aldus Van der Wal.
Boodschappenkaarten
Een andere oorzaak van de verborgen voedselnood in Nederland is dat veel mensen net tussen wal en schip vallen. Financieel gezien komen ze niet in aanmerking voor de voedselbank omdat ze boven de inkomensgrens verdienen, maar na het betalen van hun vaste lasten blijft er toch onvoldoende geld over om voldoende en gezond voedsel te kunnen kopen. Om ervoor te zorgen dat deze groep toch geholpen wordt, biedt het Rode Kruis informele hulpverlening aan in de vorm van boodschappenkaarten. Danielle Brouwer is werkzaam bij het Rode Kruis en vertelt: ‘De groep mensen die te maken heeft met verborgen voedselnood is moeilijk te bereiken. Deze mensen zijn bang dat het vragen om hulp nadelige gevolgen voor hen kan hebben, zoals bijvoorbeeld het uit huis plaatsen van hun kinderen omdat ze financieel tekort komen.’
Het uitdelen van de boodschappenkaarten gebeurt via lokale partners. Dit zijn vaak mensen in de wijk die al een informele voedselbank hebben. Deze lokale partners zijn betrokken in de wijk en staan in nauw contact met de inwoners, waardoor ze precies weten wie er extra hulp nodig heeft. Het uitdelen van de boodschappenkaarten gaat helemaal op basis van vertrouwen; er zijn geen persoonsgegevens nodig en er hoeft geen papierwerk gedaan te worden. Op deze manier is het ook voor deze groep mogelijk om op een laagdrempelige manier voedselhulp te krijgen. ‘Mensen vragen toch eerder om hulp wanneer er verder geen nadelen aan zitten, maar het is belangrijk dat het voor iedereen mogelijk is om voedselhulp te kunnen ontvangen’, aldus Brouwer. Ze legt uit: ‘We zien het vaak gebeuren dat mensen er toch voor kiezen om dure thee en koek neer te zetten voor de visite, terwijl ze hierdoor zelf zonder eten naar bed moeten. Met de boodschappenkaart kunnen de mensen zelf naar de supermarkt gaan om daar vervolgens uit te zoeken wat ze graag zouden willen kopen. De ene keer kan dit bijvoorbeeld een extra stuk fruit zijn, terwijl het de volgende keer weer die lekkere koekjes zijn om neer te kunnen zetten.’
Taak van de overheid
Vorig jaar hielp het Rode Kruis zo’n 250.000 mensen in Nederland door het aanbieden van informele boodschappenkaarten; momenteel zijn dit er zo’n 30.000. Alhoewel de overheid al een aantal maatregelen heeft getroffen om de groep Nederlanders die te maken heeft met voedselnood te verkleinen, werpt dit nog niet zijn vruchten af. Brouwer vertelt: ‘Het is niet aan de voedselbank of het Rode Kruis om een oplossing te bedenken voor de voedselnood in ons land; dat moet de overheid doen. De autoriteiten moeten grondiger onderzoek doen naar waar de armoede daadwerkelijk vandaan komt en welke structurele oplossingen er geboden kunnen worden op lange termijn. Het Rode Kruis is geen beleidsmaker; het enige dat wij kunnen doen, is programma’s uitvoeren die door de overheid worden geboden en deze mensen helpen door middel van onze eigen initiatieven.’
