Zeist –  Blikjes, flessen, wegwerp bekers en bakjes, bijna op alles zit tegenwoordig statiegeld. Zo wil de overheid zorgen voor minder zwerfafval en plasticgebruik. Heeft dit de gewenste gevolgen? Volgens Judith Stoker, medewerker van bezoekerscentrum De Boswerf, heeft deze maatregel zowel voor- als nadelen.  

Sinds april 2023 is er ook statiegeld ingevoerd op blikjes om het zwerfafval nog meer te verminderen. “Dit lijkt te helpen, we vinden namelijk minder blikjes terug in ons opgeraapte zwerfafval”, zegt Judith. “Ook merken we dat soms andere mensen alle blikjes verzamelen om dit vervolgens in te leveren”. Of het statiegeld dé oplossing is, denkt Judith niet. “De ultieme oplossing zou zijn dat mensen zich gaan realiseren dat ze afval ook weer mee terug kunnen nemen of in een prullenbak kunnen gooien”. Eraf komen zal dan ook nooit helemaal lukken, maar volgens Judith is niks doen ook geen optie. “Sommige mensen denken dat het geen zin heeft om nog moeite te doen met afval opruimen, maar als we geen actie ondernemen maakt zwerfafval de natuur nog sneller kapot”.

Lopend door het bos, waar je de vogels hoort fluiten en de bladeren van de bomen beginnen te vallen, is een beetje goed zoeken nodig. Het bezoekerscentrum De Boswerf ligt namelijk wat verstopt. Deze plek heeft echter een erg belangrijke taak omtrent duurzaamheid, milieu en het schoon houden van Zeist. Een paar jaar geleden kwam de gemeente Zeist met het project ‘Zeist Zonder Zwerfafval, Pak het op!’. Dit project wordt vanuit het bezoekerscentrum De Boswerf geregeld. De Boswerf werkt samen met scholen, gemeenten, bewoners, verenigingen en bedrijven, met als doel mensen bewuster te maken van het gevolg van zwerfafval. Iedereen kan afvalgrijpers, handschoenen en vuilniszakken lenen en zelf op pad gaan om afval op te ruimen. Mensen die liever met een groep op pad gaan, kunnen zich aanmelden voor maandelijkse opruimacties van verschillende organisaties ondersteund door De Boswerf. Daarnaast verzorgt De Boswerf lessen voor basisscholen, om kinderen te leren hoe ze voor de natuur moeten zorgen. “Kinderen krijgen steeds minder vaak vanuit huis mee om goed om te gaan met de natuur, terwijl zij onze toekomst zijn”, vertelt Judith. “Daarom vinden wij het erg belangrijk dat kinderen dit bijgebracht wordt, zodat zij dit voort kunnen zetten”.

Zwerfafval is iets dat al jaren speelt en waar we waarschijnlijk ook nooit meer vanaf gaan komen. Voor instanties als de overheid en de gemeente is het ook een lastig onderwerp, want je belandt al snel in een vicieuze cirkel. Wat het ene probleem lijkt tegen te gaan, zorgt op een ander gebied weer voor vervelende gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan zwervers die nu prullenbakken leeg halen om de statiegeldverpakkingen eruit te vissen en vervolgens de rest van het afval op straat laten liggen. Het opkomen van het gebruiken van plastic heeft ook een grote rol gespeeld in het veroorzaken en verergeren van zwerfafval. “Waar vroeger iedereen met eigen pannen naar de Chinees ging om af te halen, wordt tegenwoordig alles in plastic bakjes gedaan”, aldus Judith.

Het invoeren van statiegeld draagt bij aan het verminderen van zwerfafval, zo leveren steeds meer mensen hun blikjes en flesjes in bij de supermarkt. Toch is er meer nodig om de vervuiling van zwerfafval nog meer op te schorten. “Natuurlijk kent iedereen de campagnes van plastic soep in de oceaan, maar dit voelt vaak te ver weg, waardoor mensen er niet meer zo naar om kijken”, vertelt Judith. “Het is echter vooral belangrijk dat we elkaar bewust maken van de gevolgen van vervuiling op lokale schaal. Het verminderen van zwerfafval begint echt bij onszelf”.

Lonneke de Jonge gaat in gesprek met Judith Stoker, medewerker van De Boswerf, over wat de plek betekent bij het schoon houden van de gemeente Zeist. Ook vraagt ze Zeistenaar Hanneke naar haar ervaring met zwerfafval.