Het aantal dakloze mensen in de stad leek een aantal jaar af te nemen, maar ten opzichte van vorig jaar is dit aantal juist toegenomen. In Rotterdam zijn er zo’n 160 mensen die elke dag op straat moeten slapen. Het gaat voornamelijk om EU-arbeidsmigranten of mensen die om andere redenen buiten de boot vallen.
Er zijn in Nederland steeds meer mensen die dakloos zijn. Vanaf 2019 tot 2022 was er een daling te zien in het aantal daklozen, maar in 2023 schatte het CBS het aantal dakloze mensen weer op 30,6 duizend, ongeveer hetzelfde aantal als in 2021.
In Rotterdam is de afgelopen twee jaar een flinke stijging te zien van het aantal mensen zonder thuis. De stad heeft volgens de gemeenteraad te maken met zo’n 250 tot 300 daklozen.
Tussen de 150 en 200 mensen hiervan moeten permanent buiten slapen, omdat ze geen recht hebben op een plek in de reguliere opvang. EU-arbeidsmigranten vormen een groot deel van deze groep.
Dan is er ook nog een groep bankslapers. Dit zijn mensen die geen eigen woning meer hebben, maar kunnen overnachten bij vrienden, familie of kennissen en daardoor nog niet officieel dakloos zijn. In maart 2023 stonden er volgens een woordvoerder van de gemeente 1432 bankslapers met een briefadres geregistreerd, maar het werkelijke aantal ligt hoger.
Waarom belanden mensen op straat?
Er zijn verschillende redenen dat mensen dakloos worden, zo blijkt uit een onderzoek van Breuer&Intraval naar dakloosheid in Rotterdam. Een deel van de daklozen is op straat komen te staan door ruzie met familie of huiselijk geweld, maar er zijn ook mensen die kampen met psychische problemen en op straat zijn beland door het afgenomen aantal plekken in GGZ-instellingen.
Volgens de gemeenteraad vormen EU-arbeidsmigranten een groot deel van het aantal daklozen op straat. Zij worden vaak naar Nederland gehaald worden om hier te werken. Hun woonplaats wordt gekoppeld aan het werk. Op het moment dat zij ontslagen worden, verliezen zij ook het recht op een woning en komen per direct op straat te staan. Deze groep mensen had tot voor kort weinig rechten in Rotterdam, en moest dus buiten slapen.
Het CBS schat dat er zo’n 30.600 dakloze mensen zijn in Nederland. Dat is iets minder dan in 2018, maar evenveel als in 2021. Er is dus nog niet echt sprake van een stijging. De meeste daklozen zijn geboren in Nederland en hebben ook Nederlandse ouders. Mensen die buiten de Europese Unie geboren zijn, vormen daarna de grootste groep.
*Hierbij moet opgemerkt worden dat niet alle dakloze mensen terug te vinden zijn in de registraties, omdat ze geen gebruikmaken van voorzieningen of niet in aanraking komen met bijvoorbeeld de politie. Het gaat hier dus om een schatting.
Stijgende aantal dakloze jongeren
Ook het aantal dakloze jongeren in Rotterdam stijgt. Soesma Sheombarsing is Ketenregisseur Jongeren bij Centraal Onthaal in Rotterdam. Dit is de organisatie waar mensen zich aanmelden wanneer ze dakloos worden. Zij ziet verschillende redenen voor toenemende dakloosheid onder jongeren.
“Jongeren hebben meestal een groot verleden in de jeugdzorg. Ze worden 18 jaar, willen niet meer dat iemand anders zeggenschap over hen heeft en worden uiteindelijk de jeugdzorg uitgezet. Er is ook een grote groep die kampt met geestelijke problemen, zoals ADHD, autisme of verslaving. Hierdoor is het voor hen niet meer mogelijk om thuis te wonen.”
Daarnaast kampt Rotterdam met een woningtekort en zijn er lange wachtrijen voor huurwoningen. Voor jongeren is het lastig om snel een woning te vinden, aangezien je je pas vanaf je 18e in mag schrijven voor een sociale huurwoning.
Rotterdams beleid
Wanneer je dakloos raakt, moet je je in Rotterdam aanmelden bij Centraal Onthaal. Sheombarsing vertelt dat daar beoordeeld wordt of je recht hebt op maatschappelijke opvang. Volgens de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) heeft een deel van de mensen recht op een opvangplek wanneer zij hun huis kwijtraken. Deze opvang is in heel Rotterdam gratis, maar er zitten wel een aantal voorwaarden aan verbonden.
“Je hebt alleen recht op die opvang wanneer je niet zelf in staat bent om je problemen op te lossen en het niet mogelijk is om opvang te regelen bij vrienden, familie of kennissen. Ook moet je legaal in Nederland verblijven en moet er sprake zijn van regiobinding.”
Als mensen geen recht hebben op opvang, krijgen ze volgens Sheombarsing een afwijzing mee of wordt de persoon overgedragen aan de gemeente van herkomst of een andere instantie die deze persoon misschien verder kan helpen.
Hoe zit dat in Europa?
Nederland is een klein land, maar er wonen hier relatief veel dakloze mensen. Duitsland, Frankrijk en Italië kennen de meeste daklozen van Europa, maar Nederland staat op de vierde plek.
Dat komt volgens het Leger des Heils voornamelijk omdat er in Nederland een groot tekort aan woningen is. Ook bezuinigingen op de zorg en digitalisering van de samenleving zorgen ervoor dat er veel mensen op straat leven.
Hoe nu verder?
Het blijft voor steden moeilijk om de problemen op te lossen, maar Rotterdam presenteerde vorig jaar een nieuw plan van aanpak genaamd ‘Op weg naar herstel en een thuis.’
Het aantal beschikbare plekken voor bankslapers wordt van dertig uitgebreid naar honderd en er wordt een opvanglocatie geopend voor niet-rechthebbenden, zoals bijvoorbeeld EU-arbeidsmigranten die hier illegaal verblijven. Het gaat om een proef van een jaar.
In de opvang zijn zestig plekken beschikbaar. Mensen kunnen er zes tot acht weken terecht en krijgen hulp om af te kicken en werk te zoeken. De opvang is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Wanneer je niet meewerkt en problemen veroorzaakt, wordt er een dossier opgebouwd om de dakloze uit te kunnen laten zetten.
Het verhaal van Junior
Vergroot
Foto door: Fleur Snoeij
Dakloos zijn blijft hoe dan ook iets waar (bijna) niemand vrijwillig voor kiest. Op straat moeten leven is vaak koud, zwaar en mensonterend. Junior (40) weet daar alles van. Een jaar geleden belandde hij op straat.
In ‘THUISLOOS de Podcast’ gaan we elke aflevering in gesprek met iemand die op straat leeft. Hoe is deze persoon hier beland, tegen welke problemen loopt diegene aan en is er uitzicht op een positieve toekomst? Het komt allemaal aan bod in de afleveringen.
Beluister de aflevering via Spotify en laat ons via Instagram of de mail weten wat je vindt.