Een nep kut, seksuele voorlichting en keiharde ongelijkheid; een feministische voorstelling in het belang van ons allen

Feminisme; gelijkheid tussen man en vrouw. Veel mensen zullen zeggen dat ze hiervoor staan, maar toch is de stap om actief met feminisme aan de slag te gaan vaak nog best wel groot. De vrouwen van Theatergroep Pardon hebben dit thema met beiden handen aangegrepen en een activistische “KUT Voorstelling” gemaakt. Op 6 mei speelden ze hun try-out in Popradar in Den Haag. Maar, is zo’n voorstelling eigenlijk nog wel nodig, en wat bereik je er eigenlijk mee?

Samen met Anne Gilijamse (22), actrice in de voorstelling, rijd ik naar het theater toe in Den Haag. Nadat we met de auto geparkeerd hebben steken we een kleine brug over naar het schattige theater aan het water. Kelly Slinger (21) ook actrice in de voorstelling, wist me te vertellen dat het theater vroeger een meisjes kostschool was. Inmiddels is het omgetoverd tot theater met ook veel oefenzalen.  Langzaam verzamelt iedereen zich voor de deur met tassen die uitpuilen met decorstukken en props. Gekleurde bloemen, stokbroden voor het avondeten, nep piemels, een roze telefoon, bh’s, een roze tafel, zwart kanten body’s, een roze stoel zijn overal te zien, en je snapt het al; het thema is roze.

Eenmaal binnen worden de spullen in de dienstlift gezet en vertrekken we naar de eerste etage waar we aankomen in een grote, hoge gang met aan alle kanten kleurrijke posters. De spullen eenmaal verzameld lopen we naar het einde van de ging richting de zaal.

Onderweg wijzen Fay en Robin nog aan een deur aan onze linkerkant: “Hier is het allemaal begonnen, hier hielden we de audities”. Eenmaal in de zaal zijn ongeveer dertig stoelen, een bar en een klein podium te zien. Al snel zijn overal enthousiaste kreten te horen: “Yes ze hebben de spullen in de kleedkamer weggehaald!” en “Ik heb er zo’n zin in!” klinkt het van verschillende kanten.

Feminisme is kortgezegd een politieke en maatschappelijke stroming die ongelijkheid tussen mannen en vrouwen tegen wil gaan en zich daarnaast inzet voor vrouwenemancipatie. Het feminisme vindt zijn oorsprong al in het Verlichtingsdenken dat we op zagen komen in de achttiende eeuw. Vrouwen gingen steeds vaker nadenken over hun positie in de maatschappij. Niet veel later ging de Eerste Feministische golf van start, waarin bekenden zoals Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs de strijd aangingen voor politiek stemrechten voor vrouwen. Ook zette zij zich in voor gelijke kansen binnen het onderwijs.

De tweede feministische golf kenmerkt zich door de focus op sociale en seksuele gelijkheid voor de vrouw. Veel mensen zullen deze golf herkennen aan de Dolle Mina’s, een feministische Nederlandse actiegroep opgericht door Joke Smit en Hedy d’Ancona. Na deze roerige periode in de jaren ’80 volgt een periode waarin feminisme een andere invulling krijgt. Feminisme wordt door velen gezien als een vies woord en ook zou het ‘niet meer nodig zijn’. Inmiddels zijn we aanbeland in een nieuwe golf van feminisme. Door de #MeToo beweging, de moorden op onschuldige vrouwen over de hele wereld en seksistische uitspraken van bijvoorbeeld Trump heeft deze golf en grote impuls gekregen. (Economische) zelfstandigheid, representatie van vrouwen in media en het tegengaan van anti-vrouwen geweld staan binnen deze golf centraal.

Waar ook meer aandacht voor is gekomen is intersectioneel feminisme. Intersectioneel feminisme is een stroming binnen het feminisme die stelt dat iedereen wel eens gediscrimineerd wordt op verschillende vlakken. Denk daarbij aan leeftijd, gender of ras. Voor sommige mensen komen meerdere van deze factoren samen. Zo wordt een zwarte vrouw of een compleet andere manier gediscrimineerd dan een witte vrouw, en deze twee ervaringen kunnen dan ook niet over één kam geschoren worden. Er komt eindelijk meer aandacht voor het feit dat feminisme meer is dan gelijkheid tussen vrouw en man. Feminisme draait om gelijkheid voor iedereen, ongeacht je afkomst, leeftijd, gender of seksuele voorkeur. En dat is ook waar deze voorstelling over gaat.

Fay Verberk (26) en Robin Caro (23) zijn de oprichters van Theatergroep Pardon. Allebei studeerden ze af aan de MBO Theaterschool. Allebei hadden ze dus al liefde voor het vak, en nadat de twee vriendinnen werden opperde Robin het idee om een voorstelling te maken over ‘vrouw zijn’. Daar werd Fay ook heel enthousiast van. Door een paar jaar te werken en te sparen hebben ze uiteindelijk genoeg geld bij elkaar gehaald om Pardon daadwerkelijk op te richten en de theaterzalen te huren. Maar waar komt nou die drang vandaan om iets met feminisme te doen? Fay roept daarop gelijk dat ze er beiden in het dagelijks leven ook veel mee bezig zijn, en Robin roept: “We zijn ook wel echt feministen”. Fay vult haar aan: “We vinden eigenlijk dat feminisme zo’n verkeerde naam heeft, terwijl het juist iets heel goeds is.” Ook Robin haakt daarop aan: “Er is niemand die er niet iets aan heeft, maar soms wordt het een beetje gezien als taart waar een stuk vanaf wordt gehaald ten koste van een ander. Het gaat er juist om dat iedereen samen wint, ook mannen. Veel mannen denken dat ze op de schop moeten maar ook mannen hebben er veel aan.” Conclusie, de meiden wilden meer aandacht besteden aan het onderwerp en dat omzetten in theater.

Er worden nog verschillende dingen nagelopen, er worden foto’s gemaakt, dansen worden geoefend en cues worden gefinetuned, tot we om zes uur allemaal aanschuiven voor een McDonalds maaltijd. Het leven van een acteur is zo glamerous nog niet. Rond tien over zeven, na nog een dans geoefend te hebben, is het voor de groep dan toch echt tijd om nog even snel naar het toilet te gaan en de laatste spullen bij elkaar te rapen in de kleedkamer. Over iets minder dan een half uur is het zo ver, show time. In de tussentijd vertellen Fay en Robin je over hun kijk op activistisch feminisme.

Want; je vindt feminisme dus een interessant onderwerp en je houdt van theater. Twee dingen die dus goed met elkaar gecombineerd kunnen worden. Maar waarom is het nog zo belangrijk om feminisme te praktiseren en wat kan theater daarin betekenen? Volgens Fay en Robin is dat heel helder. Zo vertelt Robin dat ze vindt dat er eigenlijk nog te weinig over het onderwerp gepraat wordt, terwijl het vandaag de dag nog heel erg relevant en actueel is. Dat sommigen mensen het echter toch lastig vinden om actief met feminisme aan te slag te gaan is volgens Robin en Fay niet zo gek. Volgens hen heeft het in de eerste plaats te maken met je eigen omgeving. Als je positieve mensen om je heen hebt die zich (on)bewust inzetten voor acceptatie en gelijkheid wordt het voor jezelf ook al een stuk makkelijker om daar vocaal in te zijn. Robin haalt daarnaast aan dat ook onzichtbaarheid soms kan bijdragen aan passiviteit: “De komst van #MeToo in Nederland, wat eigenlijk is begonnen bij The Voice, heeft ervoor gezorgd dat veel mensen zich bewuster zijn geworden van het probleem.

In Nederland zijn namelijk nog genoeg voorbeelden te vinden die laten zien dat feminisme nog hard nodig is. Zo verdienen vrouwen in Nederlanden 5% minder dan mannen bij een gelijk aantal uren werk. Daarnaast krijgen veel vrouwen te maken met zwangerschapsdiscriminatie en 36% van de vrouwen in Nederland is niet economisch zelfstandig. Maar ook voor mannen, mensen van kleur en LGBTQ+’ers heerst er nog veel ongelijkheid. Zo was er in 2020 bij de politie en ADV’s een flinke stijging te zien in het aantal meldingen van discriminatie. In 2020 kwamen er bij de politie 6141 en bij de ADV’s 9575 meldingen binnen. Daarnaast is het percentage lesbische, homoseksuele en biseksuele leerlingen dat wekelijks of dagelijks door leeftijdsgenoten wordt gepest, twee keer hoger dan het percentage heteroseksuele leerlingen dat te maken krijgt met pesten. En zo zijn er nog honderden voorbeelden te benoemen.

Bovenstaande voorbeelden vormen slechts een kleine greep uit de tallozen voorbeelden van misstanden waar vrouwen, mensen van kleur, gehandicapten en LHBTI+’ers elke dag mee te maken krijgen. Het zijn situaties waar je je waarschijnlijk niet bewust van wordt als je ze niet zelf meemaakt of als je niet met je neus op de feiten gedrukt wordt. Dat is dan ook precies wat de meiden uit deze voorstelling voor elkaar proberen te krijgen. Door het publiek continue te confronteren met hun eigen vooroordelen proberen ze inzicht te verschaffen en bewustzijn te creëren. En dat lukt aardig; maar daarover later meer.

Om half acht gaat de voorstelling van start, en die zelfliefde die Robin benoemt komt al snel naar voren. Zonder die zelfliefde durf je dit stuk niet te spelen. De voorstelling is opgedeeld in verschillende scènes waarin thema’s aan bod komen die voor alle vrouwen herkenbaar zijn, en die mannen aan het denken zetten. Zo zit er een scène in waarin Fay voorovergebogen staat, met haar billen naar het publiek, terwijl ze doorgelekt is. De andere meiden hebben niks in de gaten, tot het één van hen wel opvalt. Het publiek krijgt een uitbrander, want waarom hebben ze niks gezegd? Van op straat nageroepen worden als ‘kanker hoer’ tot sterk en stoer moeten zijn als man terwijl je eigenlijk verdrietig bent. Van nonnen in roze kledij die hebben ontdekt dat seks óók bij het geloof hoort, tot seksuele voorlichtingslessen en een nummer over een feminist eiland – “Op een feminist eiland wrijf ik lekker aan m’n clit. Ja je voelt je er fijn want ik weet tenminste waar die zit.” Alles komt aan bod.

De interactieve voorstelling sleurt de kijker mee een spoort hem ook aan actief mee te doen. Zo krijgen vier mensen uit het publiek aan het begin van de voorstelling een bh in hun handen geduwd die ze mogen gooien ‘wanneer ze dat voelen’. Ook wordt er van je verwacht dat je actief meedoet tijdens de seksuele voorlichting waarin je binnen no-time leert waar de clitoris zit en hoe je de g-spot stimuleert. Het einde van de voorstelling weet bij iedereen een lach op hun gezicht te toveren. De dames dansen, met allemaal hun eigen kleur doek in handen, op het nummer ‘Man’s World’, waarna ze op een rij eindigen. Er begint een tape te spelen waarop een klein kindje wordt bevraagd over de betekenis van feminisme, waarop zij antwoordt: “Feminisme is paars, groen, wit, geel, blauw, roze, paars.. Net als een bloem.” De cirkel is rond en de boodschap: ‘jij bent oké en feminisme is voor iedereen’, is overgebracht.

Maar is die boodschap ook aangekomen? Al snel blijkt van wel. Na de voorstelling gaan de vrouwen op de rand van het podium zitten en knopen een gesprek aan met het publiek. Aangezien het nog een try-out is ontvangen ze graag feedback, maar naast die feedback ontstaat er al snel een gesprek waaruit blijkt dat de voorstelling wel zeker iets in beweging heeft gezet. Zo is er één man uit het publiek die aangeeft ‘wel echt aan het denken gezet te zijn’, en een andere man geeft aan dat de bovengenoemde scène met het doorlekken hem bewust heeft gemaakt van hoe vervelend dat eigenlijk is. De meiden zijn duidelijk blij om dat te horen, en Robin vertelt dat ze ook een aantal scènes op scholen gaan spelen om openheid onder jongeren te creëren. Het hele publiek is enthousiast over dit idee, ervaringen worden nog gedeeld en de veilige sfeer die er hangt wordt door iedereen omarmt.

Rond kwart voor elf is het toch echt tijd om alle spullen weer in te pakken, om te kleden en richting huis te gaan. Met een tevreden gevoel en een gevuld hart laten de dames van Theatergroep Pardon de deur achter zich dichtvallen. De meiden zijn erin geslaagd om een kleine groep mensen te onderwijzen over het belang van feminisme. Deze avond is afgelopen, maar hun missie is nog lang niet volbracht.

Ben je benieuwd naar de persoonlijke verhalen van de andere leden van Theatergroep Pardon? Klik dan hier.