“Beste klant, uw product is aangekomen in onze magazijnen, met een onbetaalde douanebetaling van €2,99, klik op de link om de betaling te voltooien.”
Zo’n soort sms’je zal velen bekend voorkomen. De afzender gebruikt de naam van een bekende koeriersdienst, zoals DHL of PostNL. Je klikt nietsvermoedend op de link, betaalt braaf de zogenaamde douanekosten en voor je er erg in hebt zit je vast aan een of ander abonnement met maandelijkse kosten.
Dit is een voorbeeld van cybercrime, een relatief nieuwe vorm van criminaliteit die het afgelopen decennium enorm in opmars in. Sinds de coronacrisis is het aantal incidenten met betrekking tot cybercrime in de gemeente Utrecht bijna zes keer verdubbeld.Van 46 misdrijven in 2018 naar een verbluffende 269 in 2022, blijkt uit cijfers van de politie. Toentertijd was die stijging dus te wijten aan de coronacrisis. Criminaliteit paste zich aan aan de omstandigheden. Waar de meesten vanuit huis werkten, deden criminelen dat ook. Maar nu corona langzaam achter de horizon verdwijnt, valt dat niet te zeggen over cybercrime. In 2023 waren er 259 misdrijven gemeld. Een lichte daling, maar nog lang niet zo weinig als nog geen 5 jaar terug.
Aangiftebereidheid
Één feit van cybercrime is dat de aangiftebereidheid van slachtoffers erg laag ligt. Vaak beseft men niet eens dat ze slachtoffer zijn geworden of zien ze de noodzaak van aangifte niet in. “Ik ken eigenlijk niemand die nog nooit een berichtje of e-mail heeft gehad van zo’n scammer,’’ vertelt Jesper (27) uit Utrecht. Ook hij is niet onbekend met cybercrime.
“Ik heb wel eens telefoontjes uit het buitenland gehad, zogenaamd medewerkers van Microsoft of zo. Die wilden dan mijn rekeningnummer en andere gegevens hebben.” Aangifte heeft Jesper nooit gedaan. “Ik zag er nooit echt de noodzaak van in. Gewoon ophangen, wegklikken.”
Aanpak gemeente
Nu zijn zulke e-mails en telefoontjes inderdaad makkelijk weg te klikken, maar cybercrime kan ook veel ernstiger zijn. Naaktfoto’s doorsturen, kinderporno verspreiden, identiteitsfraude plegen, hacken, allemaal vormen van cybercrime. Dit maakt cybercrime een serieus probleem, vindt ook de gemeente Utrecht, die in januari 2024 het ‘Uitvoeringsprogramma Vergroten digitale weerbaarheid’ bekendmaakte. De gemeente gaat zich richten op het helpen en het bieden van educatie over digitale veiligheid aan vooral jongeren, senioren en bedrijven. Dit omdat deze groepen het kwetsbaarst zijn en vaker slachtoffer worden. Door mensen bewust te maken van veilig online aanwezig zijn en ze te leren cybercrime te herkennen, zouden veel misdrijven voorkomen kunnen worden. Ook heeft de gemeente het Cybernetwerk Utrecht (CNU) gelanceerd, die bedrijven een gratis scan bieden om zo te controleren of het bedrijf genoeg beveiligd is tegen cybercrime.
Het initiatief van de gemeente Utrecht om de digitale weerbaarheid te vergroten is een stap in de goede richting. Door gezamenlijk te werken aan bewustwording, preventie en bestrijding van cybercrime, streven we een veiligere digitale omgeving voor alle mensen en bedrijven, niet alleen in Utrecht, maar in heel Nederland. Of zoals burgemeester Sharon A.M dat verwoordt: “We gaan door met effectieve interventies en ontwikkelen nieuwe. De raad heeft in het coalitieakkoord budget beschikbaar gesteld voor deze investeringen. Daarmee kunnen we verder bouwen aan het fundament om Utrechtse inwoners en ondernemers bewust, weerbaar en veerkrachtig te maken in een gedigitaliseerde wereld.”
