Venetië, waarschijnlijk wel een van de bekendste steden van Italië. Met de vele bruggen, grachten en rijke geschiedenis is het een toeristische trekpleister. Maar ondanks alles is de stad in gevaar. Venetië is aan het zinken en door klimaatverandering wordt het alleen maar erger.
Hoe komt het?
Venetië is gebouwd in de vijfde eeuw op 118 kleine eilanden en was vroeger een van de belangrijkste havens van Europa. De stad is gebouwd door vluchtelingen die door de Hunnen op de eilanden terechtkwamen. Jarenlang was Venetië een boegbeeld van de suprematie van de mens op de natuur, tot 1897. In dat jaar begon Venetië last te krijgen van overstromingen. In 1912 noemde Duitse schrijver Thomas Mann Venetië een ‘verdrinkingsoord’ en nam de stad als voorbeeld voor verval in zijn boek ‘Dood in Venetië’. ‘Venetië zinkt als zeewier, waaruit het ooit is opgestegen’ schreef Mann.
Overstromingen in Venetië zijn vaker voorgekomen, met de eerste overstromingen gedateerd in de 8e eeuw. Maar de overstromingen zijn in de laatste eeuwen alleen maar erger geworden. In de eerste twee decennia van de 20ste eeuw steeg het water zes keer hoger dan 110 centimeter en de zeespiegel in Venetië is in 1900 met ongeveer 30 centimeter gestegen. In de laatste twintig jaar ging het water meer dan 150 keer hoger dan 110 centimeter.
De zeespiegel stijgt, dat is niks nieuws, maar naast de stijgende zeespiegel heeft Venetië nog een ander probleem: de stad is aan het zinken. Volgens Dario Camuffo, klimaatprofessor bij de National Research Council Italia, zinkt de stad jaarlijks ongeveer 3 à 4 millimeter. Tussen 1950 en 1970 alleen al zonk Venetië 13 centimeter. Om dit proces tegen te gaan wordt er geen grondwater meer opgepompt, maar nog altijd zinkt Venetië.
Een oplossing?
De National Research Council Italia erkende het probleem van de stijging van de zeespiegel in 1970 en begon een wedstrijd voor bedrijven. Wie komt er met het beste idee om de stad te redden. Hieruit kwam het idee om dijken te bouwen die open en dicht konden gaan. Het zou project MOSE, ‘Experimentele Elektromechanische Module’, gaan worden. Dit project zou Venetië door de komende vijftig jaar loodsen. In 2003 gaf de toenmalige Italiaanse president Silvio Berlusconi het startsein voor de bouw. Sinds 2003 is er veel controversie geweest rond de dam, waaronder veel vertragingen en schandalen rondom corruptie. Ook zijn er veel natuurorganisaties die bang zijn dat de lagune door de dam geen natuurlijke uitwisseling tussen zee en lagune zal hebben. Hierdoor zou de lagune door blauwalg geplaagd worden.
In 2020 was het de eerste keer dat de dam zijn nut kon bewijzen. Ondanks hevig noodweer in Noord-Italië, gepaard met hoog water door vloed, liep het San Marcoplein voor de eerste keer niet onder. Een jaar eerder zou het water op het plein onder vergelijkbare omstandigheden nog twee meter extra hoog staan.
Venetië is een historische stad vol belangrijke culturele trekpleisters, zoals het San Marcoplein. Wat gebeurt er met deze gebouwen als de stad maar blijft zinken? Luister naar deze reportage met Thijs Weststeijn en Dario Camuffo.
