FACTCHECK – Op dinsdag 5 maart zat D66 Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot aan tafel bij Op1 om te spreken over een nieuwe wet voor dierenwelzijn. Na afloop plaatste De Groot de volgende claim op X: ‘Iedereen verdient aan de boer: verkopers van veevoer, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De Quote 500 staat er vol mee.’ In deze factcheck zoeken we uit of deze claim juist is.

De quote roept verschillende vragen op: wie verdient er allemaal aan de boer? En wat betekent ‘staat er vol mee’? Op foodbusiness.nl staat een artikel met een lijstje van foodmiljonairs, specifieker de miljonairs uit de agrofoodsector. Kortom: de mensen die geld verdienen aan de boer. De lijst in het artikel bestaat uit zeventig namen, veertien procent van de complete Quote 500 lijst. Het is te betwisten of eigenaren van supermarkten, die in de lijst van foodbusiness staan, geld verdienen aan de boer. ‘Tuurlijk verkopen supermarkten courgettes en paprika’s, maar ook wc-papier en vuilniszakken. Ik denk niet dat dit de mensen zijn die echt rijk worden van de boer’, aldus Paul van Riessen, hoofdredacteur van de Quote.

Van Riessen noemt wel dat er andere namen in de Quote 500-lijst te vinden zijn die geld verdienen aan de boer, zoals de handelaars in machines die gebruikt worden voor landbouw en veeteelt. De Quote-hoofdredacteur verwacht, na een optel- en aftreksom, dat er maximaal zestig mensen in de vijfhonderd meest vermogende mensen-lijst staan die direct geld verdienen aan de boer. Dat is nog geen negen procent van de totale lijst. ‘De claim van De Groot snap ik, want met nuances haal je de krantenkoppen niet. Maar de werkelijkheid is natuurlijk een stuk genuanceerder’, vertelt Van Riessen. ‘De branche met de meeste koppen in de Quote 500 zijn niet de agrofoodsector of de landbouw- en veeteelt machinehandelaren. De lucratiefste sector is by far vastgoed’, vult de hoofdredacteur van de Quote aan.

De hoofdredacteur van de Quote vindt de uitspraak dus overdreven. Ik probeer bij De Groot en zijn persvoorlichter, Jelger Zee, te achterhalen waar De Groot zijn cijfers vandaan heeft. De reacties zijn verrassend: persvoorlichter Zee stuurt een artikel van de Quote zelf. In het artikel van juni 2022 worden de rijkste ondernemers in de bio-industrie genoemd. ‘Want dat je daar goed geld mee kan verdienen, is iets waar we op de Amsterdamse redactie van Quote ook wel een beetje van opkeken: onze lijst staat er namelijk vol mee’, beschrijft het artikel. De claim van De Groot komt van de Quote zelf, de claim die overdreven gevonden werd door hoofdredacteur van het medium, Van Riessen.

Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot zelf reageert met context over de claim. In november van het afgelopen jaar, komt hij met een nieuw landbouwplan. In de discussie over landbouw gaat het vaak over vervuiling of dierenwelzijn. De Groot benoemt in de uitzending van Op1 dat met het landbouwplan van D66 niet alleen de boeren moeten aanpassen, maar dat de politiek ook de economie moet veranderen. Dat is de context omtrent zijn claim: de Quote 500 staat vol met mensen die verdienen aan de boer, dus als je iets wil veranderen aan de landbouw dan zul je ook naar de economie moeten kijken.

Zoals van Riessen eerder zei over de claim van de Groot; ‘met nuances haal je de krantenkoppen niet’, geldt misschien ook wel voor het quoten van het gerefereerde Quote-artikel uit 2022. Waar negen procent van de Quote 500-lijst in 2023 bestaat uit mensen die geld verdienen aan de boeren, is een claim ‘dat de lijst er vol mee staat’ niet genuanceerd genoeg. Dat was de claim in het Quote-artikel ook niet. Aan de ene kant is de claim van De Groot goed te begrijpen, gezien de intro van een artikel van Quote. Aan de andere kant dikt de Quote dit in het artikel zelf ook aan, maar nuanceert dit later zodra de cijfers genoemd worden. Het lijkt best logisch wat er gebeurd is, maar misschien mag je van een Tweede Kamerlid toch verwachten dat hij iets beter onderzoek doet voor hij dit soort uitspraken doet. Want negen procent van een totale lijst kan niet ‘vol staan van’, zijn. De Groot heeft met zijn claim niet geprobeerd opzettelijk te misleiden, maar de claim is wel stevig aangezet, als je de cijfers ernaast houdt.