FACTCHECK – Op donderdag 18 april sprak D66 Tweede Kamerlid Ilana Rooderkerk tijdens haar redenaarsdebuut de volgende woorden: ‘Voor de huidige generaties, gen Y en gen Z, is het klimaatprobleem duidelijk en voelbaar. Maar liefst twee op de drie jongeren ervaart hierdoor angst, stress en verdriet. En terecht, want in ons klimaat zijn kantelpunten in gang gezet die een grote en onomkeerbare invloed hebben op het opwarmen van de aarde.’ Rooderkerk claimt dat twee op de drie jongeren klimaatangst ervaart. In deze factcheck wordt onderzocht of deze claim juist is. 

Twee derde van de jongeren voelt zich angstig, gestrest en verdrietig over de klimaatverandering. Rooderkerk noemt eerst generatie Y en Z. Generatie Y zijn de mensen geboren tussen 1985 en 2000, de oudsten uit deze generatie zijn boven de dertig jaar oud en vallen niet meer onder de definitie van jongeren van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Onderzoeksbureau Ipsos deed in opdracht van Milieudefensie een onderzoek naar klimaatstress onder duizend mensen tussen de 16 en 30 jaar oud.  

De cijfers in de speech van het D66 Tweede Kamerlid komen uit het Ipsos-onderzoek. Een paar van de belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek zijn als volgt: twintig procent van de jongeren ervaart stress van klimaatverandering, zeventig procent maakt zich zorgen en negentig procent van de ondervraagden ervaart wel eens negatieve gevoelens door de klimaatcrisis. 

De cijfers van het Ipsos-onderzoek worden verschillend geïnterpreteerd, zo luidt de kop van een NOS-artikel over het onderzoek als volgt; ‘Boos, bang en verdrietig: een op de vijf jongeren ervaart klimaatstress.’ Het lijkt hier niet om dezelfde groep te gaan als waar Rooderkerk het tijdens haar redenaarsdebuut over had. Later in het artikel wordt duidelijk dat NOS duidt op de groep jongeren van 21 procent die lichamelijke klachten als vermoeidheid en hoofdpijn ervaart, deze groep wordt in het onderzoek genoemd als de groep die klimaatstress ervaart. Op de site van het Milieudefensie wordt het onderzoek met een andere kop aangekondigd: ‘Klimaatstress: 20% van de Nederlandse jongeren heeft er last van.’  

Door de verschillende percentages en verschillende sterkten van gevoelens waarin het onderzoek onderscheid wordt gemaakt, lopen de verschillende claims en artikelkoppen door elkaar. Ilana Rooderkerk noemt dat haar claim ‘twee van de drie jongeren ervaart angst, stress en verdriet door het klimaatprobleem’, van de website van het Nederlands Jeugdinstituut komt. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft de cijfers van het Ipsos onderzoek, in opdracht van Milieudefensie, onjuist geïnterpreteerd. 

Om het onderzoek te versimpelen maakt Ipsos onderscheid in twee groepen: de eerste groep zijn de jongeren, zeventig procent van de ondervraagden, met een negatieve houding ten opzichte van het klimaatprobleem. Deze groep jongeren maakt zich zorgen over de klimaatverandering, ze vinden dat er iets gedaan moet worden om de crisis te bestrijden. Maar bij deze groep heeft het klimaatprobleem géén effect op hun gemoedstoestand. De tweede groep, dit is twintig procent van de ondervraagden, zegt regelmatig tot vaak stress te ervaren van de klimaatcrisis. Deze groep is verdrietig, angstig en boos, blijkt uit het Ipsos-onderzoek. Rooderkerk heeft het over deze groep, met deze gevoelens, maar koppelt daaraan de verkeerde cijfers, namelijk de cijfers van het eerdergenoemde Nederlandse Jeugdinstituut.  

Een hoop cijfers worden, door verschillende media en instituten, verschillend geïnterpreteerd. Maar als je de claim van Rooderkerk naast het originele onderzoek van Ipsos in opdracht van de Milieudefensie houdt, dan klopt haar claim niet. De angst, stress en verdriet die Rooderkerk noemt voelt bijna veertig procent van de ondervraagden wel eens bij het denken aan het klimaatprobleem, en bijna vijftig procent van de ondervraagden voelt dit regelmatig of vaak. Deze twee groepen bij elkaar zijn de eerder genoemde negentig procent die negatieve gevoelens heeft van de klimaatcrisis. Niet de twee van de drie jongeren waar Rooderkerk het over heeft, de claim is dus onjuist, maar ligt niet ver van de waarheid af. Daarnaast heeft het D66 Tweede Kamerlid de informatie van de website van het Nederlands Jeugdinstituut, die de cijfers van het onderzoek niet helemaal juist hebben geïnterpreteerd.