Afgelopen juli kwam de World Health Organization naar buiten met een nieuw onderzoek: aspartaam is in de categorie ‘mogelijk kankerverwekkend’ geplaatst. Toch is er nog geen duidelijk antwoord of dit echt zo alarmerend is als de WHO het brengt. Om te bepalen of de zoetstof aspartaam nou kankerverwekkend is, is namelijk nog veel meer research voor nodig. Het Voedingscentrum claimt dan ook, dat het bewijs niet overtuigend is dat aspartaam kanker kan veroorzaken bij mensen.
Aspartaam, wat is dat?
Aspartaam is een zoetstof wat 200 keer zoeter is dan suiker. Aspartaam wordt gebruikt als zoetstof in producten zoals ijs, chocola, light-frisdranken maar ook in ontbijtgranen. Producten die jij en ik op dagelijkse basis consumeren. Aspartaam is een kunstmatige zoetstof die sinds de jaren tachtig veel wordt gebruikt. (World Health Organization: WHO, 2023) Het bevat weinig calorieën en aspartaam lijkt hiermee dus een gezondere optie dan producten die wel suikers en calorieën bevatten.
De WHO
De World Health Organization doet bij de afdeling The International Agency on Research and Cancer, onderzoek naar kanker en heeft ook onderzoek gedaan naar de effecten van aspartaam op kanker bij mensen. Naar aanleiding van dit onderzoek deelde de IARC de zoetstof aspartaam in, bij de categorie 2B. Deze categorie betekent dat er beperkt bewijs is dat aspartaam kankerverwekkend is voor mensen. Echter is het volgens de WHO niet nodig om de aanneembare dagelijkse inname, oftewel ADI, aan te passen of om een andere vorm van maatregelen te treffen. Het ADI voor aspartaam is namelijk maximaal 40 mg aspartaam per kilogram lichaamsgewicht (World Health Organization: WHO, 2023). Dit wil zeggen dat je wel 4,5 liter light-frisdrank moet drinken wil je de ADI overschrijden.
| Groep 1 | Kankerverwekkend voor mensen
|
Voldoende bewijs voor kanker bij mensen |
| Groep 2A | Waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen
|
Beperkt bewijs voor kanker bij mensen. Voldoende bewijs bij proefdieren |
| Groep 2B | Mogelijk kankerverwekkend voor mensen
|
Beperkt bewijs bij mensen. Minder dan voldoende bewijs bij proefdieren. |
| Groep 3 | Niet classificeerbaar als kankerverwekkend voor mensen
|
Onvoldoende bewijs bij mensen. Onvoldoende bewijs bij proefdieren |
Wat zegt het Voedingscentrum?
Het Voedingscentrum kon de redactie niet te woord staan en op deze manier niet reageren op de claim die zij maken.
Wat zegt het WKOF?
Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds legt uit hoe het kan dat de WHO zegt dat aspartaam mogelijk kankerverwekkend is maar geen maatregelen wil treffen. ‘Aspartaam is in 2B geplaatst omdat er in het verleden proefdierstudies zijn gedaan waarin met aspartaam in hele hoge doseringen kanker is ontstaan. Hierna is daar nooit meer onderzoek naar geweest, ook niet bij mensen’, zegt Sheena Tjon A Joe. Zij is diëtiste geweest bij het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en is teamleider van de gezondheidsvoorlichting van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. ‘Je moet echt liters frisdrank op een dag drinken, wil je die maximale hoeveelheid aspartaam op een dag binnenkrijgen’, aldus Sheena. Ook bevestigt Sheena dat er volgens de WHO geen maatregelen getroffen hoeven te worden.
Jaap Seidell
Jaap Seidell is een Nederlandse voedingswetenschapper en hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Seidell spreekt in de podcast ‘Een podcast over voeding’ over aspartaam en kanker. Hij vindt dat nuancering nodig is. ‘De WHO kan nooit met zekerheid zeggen dat iets kankerverwekkend is dus je zit al heel gauw in die categorie (2B). Maar eigenlijk zegt zo’n categorie niet zoveel.’
‘Op een gegeven moment werd er geschreven dat bewerkt vlees even kankerverwekkend is als roken en asbest. Dat is natuurlijk niet het geval. Het zit gewoon in dezelfde categorie omdat de oorzakelijkheid even waarschijnlijk is’, aldus Seidell
Seidell zegt dat de WHO de communicatie rondom uitgebrachte rapporten kan verbeteren. ‘De toxicologen zeggen namelijk: ‘Wij hebben maar één vak en dat is het veilig verklaren van stoffen en als die stoffen niet veilig zijn in hoge dosis, dan schrijven wij daarover. Hoe mensen dat opvatten en hoe de reactie is, ja, daar kunnen wij niet zoveel aan doen.’’ Seidell sluit de podcast af met dat we ons wat betreft kanker geen zorgen hoeven te maken over aspartaam (Seidell, z.d.).
Niet zo overdreven
De claim van het Voedingscentrum blijkt dus terecht te zijn: er is niet genoeg bewijs om ons zorgen te maken over de mogelijk kankerverwekkende zoetstof aspartaam. Dit ligt grotendeels aan de communicatie van de WHO. Dat een stof in een bepaalde categorie zit, hoeft niet te betekenen dat de kans op kanker groter wordt voor de mens. Een oplossing zou kunnen zijn dat er voortaan een disclaimer bij de uitgaves van zulke rapporten worden gezet.
Bronvermelding:
World Health Organization: WHO. (2023, 14 juli). Aspartame hazard and risk assessment results released. who.int. https://www.who.int/news/item/14-07-2023-aspartame-hazard-and-risk-assessment-results-released
Seidell, J. (z.d.). Een podcast over voeding. iamafoodie. https://open.spotify.com/episode/7102fhuQiw1tveSL6r0cfz?si=6824085cc77c494e
