Het is duidelijk dat Nederland te maken heeft met een asielcrisis. Vorig jaar was er onvoldoende ruimte in de opvanglocaties voor vluchtelingen, waardoor sommigen zelfs buiten moesten slapen. Nu de verkiezingen weer naderen en politieke partijen haastig hun verkiezingsprogramma’s opstellen, valt op dat partijen zoals de PVV, FVD, JA21 en de BBB pleiten voor een (tijdelijke) asielstop. Hoewel deze partijen suggereren dat dit mogelijk is, is dat niet het geval en misleiden ze de kiezers hiermee.

Oorsprong

Hoewel de oorzaak van de asielcrisis terug gaat naar de jaren tachtig, begon de huidige crisis in 2021. Na de Europese vluchtelingencrisis van 2015-2016 werd de opvang voor asielzoekers verminderd. Toen er als gevolg van de Oorlog in Oekraïne meer vluchtelingen naar Nederland kwamen die huisvesting nodig hadden, konden statushouders niet gemakkelijk doorstromen naar een woning vanwege het tekort aan huisvesting. Hierdoor bleven ze vastzitten in asielzoekerscentra, die de capaciteit niet meer hadden om nieuwe asielzoekers op te nemen. Dit leidde ertoe dat steeds meer asielzoekers buiten moesten overnachten, zelfs op stoelen in Ter Apel en uiteindelijk zelfs in tenten. Als reactie hierop stelden verschillende politieke partijen een migratiestop voor, waarbij Nederland helemaal geen asielzoekers meer zou toelaten.

Onmogelijk

“Een tijdelijke asielstop is vrijwel onmogelijk,” zegt Mr. Dr. Carolus Grütters, Fellow van het centrum voor Migratierecht aan de Radboud Universiteit. “Dit komt doordat Nederland zich moet houden aan internationale verdragen, zoals het VN-Vluchtelingenverdrag uit 1951 en de Europese regels die hierop gebaseerd zijn. De enige manier om een asielstop te realiseren zou zijn door uit de Europese Unie te stappen. Dit zou niet alleen in economisch opzicht vergaande gevolgen hebben, maar ook bijvoorbeeld betekenen dat er langs de hele grens van Nederland, Duitsland en België grenswachten zouden moeten worden opgesteld om elke auto en vrachtwagen die voorbijkomt te controleren. De enigen die hier waarschijnlijk profijt van zouden hebben, zijn snackbareigenaren die langs deze route een snackbar zouden kunnen openen om eten te verkopen aan mensen die in de lange wachtrijen staan.”

Opt-out?

Ook is een opt-out, zoals Denemarken heeft, niet mogelijk voor Nederland. In tegenstelling tot andere Europese landen heeft Denemarken een uitzonderingspositie waardoor ze kunnen afwijken van het Europese asielbeleid. “Denemarken heeft dit destijds kunnen afdwingen omdat de Europese Unie toen nog klein was en graag nieuwe leden wilde verwelkomen, waardoor ze soms uitzonderingen toestonden voor bepaalde landen op bepaalde gebieden. Dit is nu niet meer mogelijk, want dat zou betekenen dat elk land opnieuw zou willen onderhandelen over de regels.”

Dus is een asielstop of een opt-out zoals deze partijen beogen mogelijk op korte termijn? “Nee, dat is het niet. Dit zou betekenen dat Nederland uit de Europese Unie moet stappen en te maken krijgt met de economische gevolgen daarvan. “Het is misschien beter om het grotere probleem aan te pakken,” vertelt Grütters. “ Dat probleem is dat de achtereenvolgende regeringen doelbewust de opvang van asielzoekers slecht heeft geregeld, het aantal beschikbare sociale woningbouw woningen fors heeft verkleind, en de huisvesting van migranten in zijn algemeenheid aan de vrije markt heeft overgelaten. Dat laatste is van belang omdat 90% van alle migranten in Nederland hier legaal verblijft, woont, werkt of studeert. Asielzoekers vormen van dat totaal slechts een zeer klein deel.”.”