Als het aan het Europese Ruimteagentschap (ESA) ligt, moet het aantal ruimtepuin in 2030 drastisch zijn verminderd. In een recente publicatie hebben ze richtlijnen opgesteld om in de toekomst ruimtevoertuigen te creëren die geen onderdelen loslaten tijdens een lancering of botsing. Ook moeten de oude, kapotte ruimtevoertuigen worden versleept naar een veiligere haven.
Om het streefjaar van 2030 te bereiken zijn volgens astronoom Floris van der Tak van het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek (SRON) enorme investeringen nodig. ‘Het is steeds belangrijker om in actie te komen, maar ik denk dat de ESA het niet alleen kan. Ze doen dus de oproep aan andere spelers’, aldus van der Tak.
Steeds meer ruimtepuin
In de publicatie Zero Debris approach staan een aantal richtlijnen. Het Europese Ruimteagentschap roept andere buitenlandse ruimteagentschappen, zoals NASA, Japan en Rusland, op om deze richtlijnen te volgen. ‘Het is goed dat de ESA ermee komt. Er komen namelijk steeds meer ruimtestations bij’, vertelt Van der Tak. Naast zijn functie bij de SRON is hij lid van het Europees Comité voor Ruimtewetenschappen, waar hij de ESA adviseert over onder andere ruimtepuin. ‘Door de sterke toename aan clustersatellieten hebben we een steeds duidelijker beeld van de ruimte, maar heeft als keerzijde dat er steeds botsingen plaatsvinden. Hierdoor komen er ook meer losse onderdelen vrij en blijven in de ruimte’, aldus Van der Tak.
Als vrijwilliger bij Sonnenborgh, museum en sterrenwacht, houdt Rob van den Berg zich bezig met het heelal. Hij vindt de stijgende toename van clusters en het ruimtepuin zorgelijk. ‘Een schroef gaat met 30.000 kilometer per uur en kan een satelliet met deze snelheid doorboren. Als dit gebeurt, komt er weer meer puin.’ Voorbeelden van onderdelen die losraken zijn volgens Floris van der Tak bijvoorbeeld scanners, schroeven en stukken van zonnepanelen. Rob van den Berg benoemd ook dat verfschilfers en een gereedschapstas achterblijven in de ruimte.
Dit artikel gaat verder onder de video.
Maar wat is ruimtepuin nu eigenlijk? Dit leg ik uit in onderstaande explainer:
Geen controle
Volgens Van den Berg is er geen handhaving op het gebied van ruimteonderzoeken. ‘Vanuit de ESA is er geen invloed op wat China of Rusland zal doen en of zij zich aan de richtlijnen zullen gaan houden,’ aldus Rob van den Berg. ‘In het verleden heeft Rusland bijvoorbeeld met opzet een satelliet van een andere partij vernietigd’. Juist doordat er geen gezamenlijk beleid op een wereldwijde schaal is, kan elk ruimteagentschap zijn eigen plan uitvoeren. Van den Berg: ‘Als elke partij zijn eigen plan trekt, krijgen we het probleem dat we onszelf zullen opsluiten op de aarde en geen kant meer uitkunnen zonder in aanraking te komen met ruimtepuin of andere satellieten.’
Samenwerkende Europese landen
‘Binnen de ESA werken Europese landen samen en worden er dus geen losse lanceringen gedaan vanuit een individueel land. Hierbij functioneren alle ruimteprojecten binnen Europa een samenwerkingsverband. ‘Het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek doet hier ook actief aan mee. We werken samen met meerdere Europese landen en weten van elkaar waar ieder ruimteagentschap in gespecialiseerd is,’ legt Flrois van der Tak uit. Zo is het Italiaanse ruimteagentschap meer thuis op het gebied van elektronica.
Stofzuiger in de ruimte
Op het gebied van ruimte is de ESA een kleine speler, maar heeft zelf ook last van het rondrazende puin. Ze komen dus met de Zero Debris approach. ‘Ten eerste moeten er dus satellieten worden ontworpen die geen rommel achterlaten. Ten tweede moeten ruimtestations die aan het einde van hun levensduur zijn worden weggesleept,’ legt Van der Tak uit. ‘Verder willen ze missies gaan uitvoeren waarbij er een soort stofzuiger het heelal in wordt gestuurd om het bestaande ruimtepuin op te ruimen.’ Waarom juist Europa met richtlijnen komt? Volgens hem neemt Europa op dit soort gebieden vaker de leiding. ‘Europa is zich bewust van problemen en neemt hierin verantwoordelijkheid. Ze willen werken naar een veiligere baan om de aarde.’
