Drugs: een onderwerp die ter sprake komt in de aflevering van Khalid en Sophie van vrijdag 17 november. Rob Jetten claimt in de aflevering dat alcohol slechter voor je gezondheid zou zijn dan XTC. Maar is dat echt zo met de pillen en het gebruik van tegenwoordig? Waarschijnlijk wel.
Bewering: Alcohol is slechter voor de gezondheid dan XTC
Oordeel: waarschijnlijk waar
Bron van de bewering: Aan tafel zitten onder andere Mirjam Bikker, lijsttrekker van de ChristenUnie en D66-voorman Rob Jetten. Beide zijn het eens dat drugs slecht voor je is en verminderd zouden moeten worden. Beide hebben hier alleen een andere oplossing voor. Waar volgens Mirjam Bikker de normalisatie rondom drugs moeten stoppen, is Rob Jetten voorstander van een legaal XTC-laboratorium in Nederland. Volgens Jetten moeten softdrugs en XTC helemaal worden gereguleerd vanwege veiligheid en gezondheid. ‘Hier zitten we nu aan een glaasje water maar vanavond zitten er allemaal mensen in de kroeg aan de alcohol en alcohol is gewoon slechter voor de gezondheid dan XTC.’
Uit een onderzoek van het RIVM blijkt dat alcohol inderdaad schadelijker is dan XTC. Hier gaat het alleen om een onderzoek dat is gepubliceerd in 2009. Een commissie van experts heeft in 2020 een rangordeaangebracht in drugs door ze te beoordelen. Alcohol scoort wat betreft lichamelijke en sociale schade individueel op de derde plaats direct na crack en tabak. Maar de XTC-pillen zijn niet meer zoals vroeger en het gebruik ervan ook niet, toch?
Volgens Trimbos heeft de XTC-crisis in 2009 geleid tot een jaarlijkse toename van bezoekers aan de testservice. Van zo’n zes- tot zevenduizend in 2009 tot bijna achttienduizend in 2019. Dat is een stijging van meer dan 10.000 in tien jaar. Na de crisis was het MDMA-gehalte, de werkzame stof in xtc enorm gestegen: van gemiddeld 70-80 milligram MDMA per xtc-pil in 2008 naar ruim 170 milligram in 2019. In 2021 bevatten extasypillen gemiddeld 148 mg MDMA. Dit is minder dan in 2019 (172mg) maar is nog steeds een zeer hoge dosering. Het risico neem toe naarmate er meer MDMA in de pil zit. Hoog gedoseerde ecstasytabletten verhogen namelijk het risico op acuut toxische effecten, zoals hyperthermie (oververhitting) en hypertensie (hoge bloeddruk). Ook bestaat het risico op watervergiftiging.
Het gebruik van XTC steeg tussen 2018 en 2019, van 2,8% naar 3,4%. In 2022 was dit percentage 3,9%. Dat betekent een stijging van 2,8% in 2018 tot 3,9% in 2022.
Volgens Jellinek zijn er in totaal sinds 1996 ongeveer 115 mensen in Nederland overleden waarbij MDMA/XTC een rol speelde. Dit aantal is nooit helemaal nauwkeurig te zeggen omdat de exacte sterfteoorzaak niet altijd goed vast te stellen is. In 2014, 2015 en 2016 zat het aantal op zijn hoogtepunt met in totaal 65 sterfgevallen in drie jaar. Oververhitting (hypothermie) is de belangrijkste oorzaak van overlijden ten gevolge van Xtc-gebruik.
Het aantal alcohol gerelateerde sterftegevallen is aanzienlijk hoger volgens sterftecijfers van het RIVM. In 2021 wordt het aantal sterftegevallen geschat op 2.390 (marges: 1.890–3.850). Dat is 1,4% van de totale sterfte.
Volgens Jellinek ervaren consumenten een dosis die fijne effecten geeft met de minste gezondheidsrisico’s: 1 tot 1,5 mg MDMA per kilogram lichaamsgewicht; weeg je dus 60 kilogram, dan zou dat een pil betekenen met een dosis van 60 tot 90 mg MDMA voor een hele dag/avond. Volgens het jaarbericht van het Trimbos bevat een pil gemiddeld 148 mg MDMA. De helft van de pillen bevat tussen de 120 en 180mg MDMA, een kwart van de pillen meer, en een kwart minder.
Kars Schuiten, preventiewerker bij Tactus vindt de middelen alcohol en XTC lastig met elkaar te vergelijken; ‘Aan elk middel dat je tot je neemt, zitten risico’s. We zien binnen de verslavingszorg dat de grootste hulpvraag gaat over alcohol, maar je kan niet 1 op 1 zeggen dat xtc gevaarlijker is dan alcohol of andersom, dat hangt van verschillende factoren af. Er zit altijd een risico aan middelengebruik.’ Aldus Kars Schuiten.
Waarschijnlijk betrouwbaar: Het onderzoek van het RIVM komt uit 2009, dit is bijna 15 jaar geleden. Door de ontwikkelingen van de xtc-pillen en het gebruik ervan door de verdere jaren is dit onderzoek niet erg betrouwbaar meer. Wel is de rangorde gemaakt door experts op de site van Jellinek als betrouwbaar te bestempelen. Dit onderzoek komt namelijk uit 2020.
Conclusie: Het is lastig om middelen als alcohol en XTC met elkaar te vergelijken. De hoeveelheid drugs, je mentale gezondheid, je lichamelijke gezondheid en de omstandigheden spelen een belangrijke rol. Maar Rob Jetten heeft in ieder geval een punt; alcohol is bij regelmatig gebruik schadelijker dan xtc, iets wat veel mensen niet verwachten. De claim klopt dus wel maar het is heel belangrijk dat er gekeken wordt in welke maten beide middelen worden gebruikt.
