Op 2 november 2023 vermeldde het programma Ongehoord Nieuws dat uit onderzoek van de organisaties KBO-PCOB en de ANBO blijkt dat 60% van de ouderen de politiek wantrouwt. Echter, de organisaties zeggen dat zij nooit onderzoek naar het wantrouwen onder ouderen op de politiek hebben gedaan. Het onderzoek dat wel heeft plaatsgevonden is vanuit de seniorencoalitie uitgevoerd en die gaat over het inzicht krijgen in de politieke voorkeuren van ouderen.
Claim: Uit onderzoek van de organisaties KBO-PCOB en de ANBO blijkt dat 60% van de ouderen de politiek wantrouwt
Bron van de claim: Ongehoord Nieuws
Van loyaal stemmende senioren naar zwevende kiezer
Cijfers van het CBS laten zien dat meer dan de helft van de kiesgerechtigde 50 jaar of ouder is. Het onderzoek dat wél in opdracht van de KBO-PCOB en de ANBO is uitgevoerd, had 7.934 respondenten waarvan de gemiddelde leeftijd 75 jaar was. De verkiezingen zijn net achter de rug en uit dit onderzoek blijkt dat 43% van de senioren nog niet wist op welke politieke partij ze gingen stemmen. ‘Het is opvallend dat de groep die jarenlang loyaal op dezelfde partij stemde daarvan nu bijna drie op de vijf naar een andere partij gaat’, vertelt Suzanne Meeboer, redacteur van KBO-PCOB. Senioren maken zich het meest zorgen over de gezondheidszorg en ouderenzorg in Nederland, maar ook over de sterke inflatie. Wat hierbij komt kijken is dat de 60-plusser voor een lastige stemkeuze heeft gestaan. ‘Dat de ouderen nog niet weten waar ze op gaan stemmen betekent niet dat ouderen de politiek wantrouwt, dit zijn twee andere dingen’, vult Suzanne aan.
Het uitgevoerde onderzoek van LISS
Toch is de 60% niet helemaal onwaar. Tussen de maanden december 2021 en maart 2022 is er door het Longitudinal Internet studies for the Social Sciences (LISS) een enquête uitgevoerd. Hieruit blijkt inderdaad dat 60% van de ouderen de politiek wantrouwt. Er is bij de enquête een steekproef uitgevoerd waar 86% responspercentage op is gekomen. Daarna is er een driedeling gemaakt van de leeftijdsgroepen: 18-34 jaar, 35-64 jaar en 65-plussers. Alleen in hoeverre klopt die 60% nog in het huidige jaar? Harry van Dalen is professor of Economics at Tilburg University and NIDI-KNAW en vertelt dat een belangrijke reden om voorzichtig te zijn met oude vetrouwenscijfers. Zelf heeft Harry in het artikel ‘vlak de oude kiezer niet uit’ geschreven over het onderzoek van LISS. ‘De LISS cijfers eindigen in een tijd waar net de Oekraïne crisis begint, dus wat de impact van die crisis op migratie is was niet in tijden van de enquête’, verklaart Harry. De afgelopen twee jaar is de onvrede gegroeid vooral op de onderwerpen wonen en migratie.
Groep die vertrouwen heeft groter dan de wantrouwers
Volgens Harry zou er eigenlijk een nieuwe exercitie gedaan moeten worden om erachter te komen of de cijfers rondom die 60% nog kloppen. Wat hij wel gezien heeft is dat de groep die de politiek en de uitvoerders echt diep wantrouwt nog relatief klein is. ‘Dit is een groep van 14 procent’, verklaart Harry. De groep die wel nog vertrouwen heeft in de politiek en de uitvoerders gaat om 46%. Dit is dan voor nu ook nog steeds de grootste groep. Wel maakt Harry zich zorgen om de diepe wantrouwers. ‘De middengroep die nog alle kanten op kan gaan is minder zorgelijk dan de groep die echt diep wantrouwt’, sluit Harry af.
Waarom ouderen de politiek meer wantrouwen dan jongeren
Andere onderzoeken van zowel LISS, de ANBO en KBO-PCOB tonen aan dat de groep jongere kiezers meer vertrouwen hebben in de politiek dan oudere kiezers. ‘Dit heeft toch met levenservaring te maken. Ouderen hebben al langer de politiek meegemaakt, terwijl jongeren juist er relatief onbevangen positief tegenover staan’, aldus Harry. De gevestigde belangen van ouderen gaan vooral over pensioen, zorg en wonen. ‘Als oudere ligt je inkomenslot in de handen van anderen’, vertelt Suzanne Meeboer. Hiermee wordt bedoelt als het overheidsbeleid verandert voor ouderen dan kunnen zij vaak niet meer hun pensioen aanvullen of door werk is verhuizen geen optie. Zo hebben ouderen meer belang bij stemmen dan de jongeren.
Conclusie
De uitspraak die door Ongehoord Nieuws gedaan is, is dus niet geheel onwaar. De cijfers zijn alleen niet afkomstig van de organisaties KBO-PCOB en de ANBO. Om te bepalen in hoeverre de 60% die uit het onderzoek van LISS in 2021-2022 is gekomen, zou er volgens Harry van Dalen een nieuwe excercitie uitgevoerd moeten worden. Voor nu is de uitspraak dus genuanceerd niet-controleerbaar.
