In Oceanië en Zuidoost Azië liggen een aantal eilandgroepen die dreigen te verdwijnen wanneer de zeespiegel verder zal stijgen. Deze zogeheten atol-eilanden, met een hoogte van enkele meters boven zeeniveau, bereiden zich langzamerhand voor op de gevolgen, voor wanneer het zal verdwijnen in de golven.

Op enkele duizenden kilometers ten oosten van Australië liggen de eilandgroepen Tuvalu, Tokelau en de Cookeilanden. Herkenbaar aan hun ringvormige reeks eilanden met in het midden azuurblauwe wateren. Ze zijn ontstaan doordat voormalige vulkanen door de eeuwen heen onder de zee zijn weggezakt en de krater, mits de ringen gesloten zijn, zoet water bevat. Maar de paradijselijke eilanden, met palmbomen en witte stranden, dreigen met het gevaar te verdwijnen wanneer de zeespiegel blijft stijgen.

‘De zeespiegelstijging gaat door en het gaat ook nog meer versnellen wanneer ijskappen als Antarctica en Groenland zullen smelten’ zegt Heleen Ekker, klimaatspecialist bij RTL nieuws. ‘Jaarlijks stijgt het water hier op deze eilanden met centimeters, maar omdat de eilanden een hoogte van één tot drie meter hebben zal snel worden gepasseerd.’

Er is hulp onderweg voor de eilanden, die de bewoners en het land moeten voorzien niet binnen enkele jaren te verdwijnen. Zo heeft Australië belooft de hele bevolking van Tuvalu, dat zo’n 11.000 inwoners telt, een permanente verblijfstatus te verlenen. Dit als gevolg van een belofte van het Falepili-plan, waarin Australië als zogeheten “veiligheidspartner” op te treden in gevaar van nood zoals met natuurrampen. Jaarlijks mogen 280 Tuvaluanen naar Australië emigreren om zich daar veilig te stellen, totdat de gehele bevolking over is.

Om de stijging van het water rondom Tuvalu zelf te vertragen is niet mogelijk. Want, zegt Ekker: ‘Het is een globale aanpak. Maar lokaal kijken we naar adaptatie waarbij we land proberen aan te winnen op een hoger niveau en daar mensen naartoe te verplaatsen. Een andere optie is lokale woningen op hogere palen bouwen, maar ook de voedsel- en drinkvoorzieningen worden een probleem. Af en toe natte voeten is nog wel te overzien, maar als je niets te eten en te drinken hebt wordt het wel heel moeilijk.’

Meer weten? Luister dan het audiofragment hieronder waarin Tjitte Nauta en universitair docent op het gebied van klimaat & kusten Jaap Nienhuis verder vertellen over de gevolgen van stijgend zeewater bij atol-eilanden.