28-03-2024
In het programma Goedemorgen Nederland claimt Sanne Copijn, bestuurder stichting Bee Foundation, dat zonder bijen 85 procent van alle planten niet bestoven worden. Dat klopt niet. Zonder bijen zou er een significant percentage niet worden bestoven. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat de bij een groot aandeel heeft in het bestuiven van planten, maar vele planten zijn ook afhankelijk van andere bestuivers zoals vlinders, motten, vogels en zelfs de wind, en water voor bestuiving.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
Op 25 maart werd een claim gedaan in het programma Goedemorgen Nederland gedaan door Sonne Copijn. De claim luidde “Zonder bijen worden 85 procent van alle planten niet bestoven.”, (00:09:42.040). In programma horen we de bestuurder van stichting Bee Foundation vertellen zeggen dat we zonder bijen alleen nog maar mais en aardappelen zullen eten zonder bijen.
Voor deze claim baseert Sonne Copijn zich op een artikel van Rijksoverheid dat gaat dat luidt: “Bescherming van bijen en andere bestuivers”. Ze stelde zonder bijen alle planten niet bestoven zullen worden.
Klopt dat?
Nee, zo blijkt. Het artikel, dat Copijn aanhaalt als bron, beschrijft dat meer dan 85% van de wilde planten bestuiving nodig heeft en dat insecten, waaronder bijen, daarvoor van cruciaal belang zijn. Dit betekent inderdaad dat een zeer groot deel van de wilde plantensoorten afhankelijk is van bijen en andere bestuivers om zich voort te planten. Het gaat hier specifiek om wilde planten, en niet per se om alle plantensoorten in het algemeen.
Dit wordt ook bevestigd door andere bronnen zoals een wetenschappelijk artikel van de universiteit Wageningen, dat dateert uit 2014. In dit artikel wordt beschreven dat algemeen wordt aangenomen een aanzienlijk deel van de bestuiving inderdaad door bijen wordt gedaan, zo’n 70%. In het artikel wordt verder beschreven dat “sommige gegevens suggereren dat diverse natuurlijke bestuivers onder bepaalde omstandigheden frequent een gelijke, grotere of complementaire ecosysteemdienst leveren in vergelijking met honingbijen.”
Lotte Vrooman
Lotte Vrooman, werkzaam als junior onderzoeker bij Naturalis, vult het debat over bijenbestuiving met haar deskundige inzicht verder aan. Zij merkt op dat “bijen, zweefvliegen, en vlinders centraal staan in het bestuivingssysteem van Nederland, met een onderscheidende en kritieke rol voor wilde bijen.” Ze vertelt dat een aanzienlijk percentage, “ongeveer 80% van onze voedingsgewassen en misschien wel 90% van de wilde planten,” afhankelijk is van bijen voor hun bestuiving.
Door deze informatie wordt de discussie rond de claim “zonder bijen wordt 85 procent van alle planten niet bestoven” genuanceerd. Vrooman benadrukt dat bijen een sleutelrol vervullen in het bestuiven van een breed scala aan planten, maar erkent ook de rol van andere bestuivers en natuurlijke bestuivingsmechanismen zoals wind en water. Dit belicht de complexiteit en diversiteit van bestuiving, waarbij bijen een prominente maar niet exclusieve rol spelen.
Vroomans inzichten benadrukken het belang van het behoud van een breed spectrum aan bestuivers voor het in stand houden van de biodiversiteit en de gezondheid van ecosystemen. Ze maakt duidelijk dat “de bescherming van bijen en andere bestuivers fundamenteel is voor het behoud van onze flora,” waarmee het essentiële belang van een holistische benadering in de bestuivingsecologie wordt onderstreept.
Conclusie:
De uitspraak dat zonder bijen 85% van de planten niet bestoven wordt, klopt niet helemaal en is te eenvoudig. In werkelijkheid ligt het exacte percentage waarschijnlijk lager, met schattingen die aangeven dat bijen verantwoordelijk zijn voor de bestuiving van ongeveer 70% tot 80% van de planten. Dit neemt niet weg dat bijen heel belangrijk zijn, maar we moeten niet vergeten dat er ook andere bestuivers zijn, zoals vlinders, vogels en andere bestuifdieren. 85% van de bestuiving vindt plaats door bestuifdieren en de overige 15% door wind en water.
