Je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn: Het is begin maart, maar in de weilanden wordt alweer volop gezocht naar het eerste kievitsei. Vooral in Friesland, waar de traditie het meest leeft. Zodra het eerste kievitsei gevonden wordt, start het weidevogelseizoen, waarin vogelliefhebbers en agrariërs de weidevogels beschermen.
Om in te schatten waar de eieren zich bevinden, houden eierzoekers het gedrag van een kievitspaar in de gaten. Anne Wind, die het eerste Friese kievitsei van 2023 vond, let daarbij altijd op de wildheid van de vogels. ”Als ze laag wegvliegen tegen de wind in, hebben ze vaak wat te beschermen. Een ander teken dat er een ei op het nest zou kunnen liggen, is als een mannetje en vrouwtje zich fel verdedigen tegen roofvogels en telkens terugkeren naar dezelfde plek.”
Dan nog is er een beetje geluk voor nodig om zo’n kievietsei in het gras te vinden. Dat heeft volgens Wind te maken met het onderscheid tussen mannetjes en vrouwtjes. ”Mannetjes staan hoger op hun poten en hebben een elegantere kuif, vrouwtjes daarentegen zijn wat kleiner en hebben meer schutkleuren. Op die manier vestigt het mannetje alle aandacht op zich, terwijl het vrouwtje stiekem op het nest zit.” Dat effect wordt versterkt op het moment dat vrouwtjes eieren leggen, zegt Age Sikma, die in 2022 het eerste ei van de gemeente Tytsjerksteradiel vond. ”Dan kleuren ze groen en bruin, waardoor je ze nauwelijks op het weiland ziet zitten.”
Volgens de Friese eierzoekers is dat juist de uitdaging. Ze strijden niet alleen om het eerste provinciale ei, maar ook om die van gemeenten. De vinder van het eerste Friese ei krijgt sinds 1968 de Sulveren Ljip en een oorkonde van de commissaris van de Koning. De vinders van het eerste kievitsei van een gemeente krijgen een oorkonde van de burgermeester.
Het eerste Friese kievitsei kan ook het eerste ei van Nederland zijn, maar dat was de afgelopen jaren niet het geval. In 2022 én 2023 ging de provincie Overijssel er met de eer van door. In 2021 was de provincie Utrecht de Friesen te snel af.
Door klimaatverandering worden de eerste eieren steeds vroeger in het jaar gevonden, wat voor Wind en Sikma reden is om nu al op pad te gaan. Verslaggeefster Fleur Heldens ging met de eierzoekers mee het land in.
