Psychiater Joeri Tijdink beweert in een opiniestuk geschreven voor de NRC, dat de aandacht voor euthanasie in het nieuws, er voor gaat zorgen dat meer mensen euthanasieverlangens gaan hebben, specifiek bij mensen met ernstige psychiatrische klachten. Hij baseert deze conclusie op het ‘Werther-effect’ wat de mogelijke besmettelijkheid van suïcides beschrijft, als hierover wordt gesproken in de media. Toch blijkt dat zijn angst voor het ‘Werther-effect’ bij euthanasie niet kan worden bewezen, sinds hier nog geen onderzoek naar is gedaan. Wel is het een veelbesproken discussie binnen de psychiatrie.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. (22-03-2024)
Het Werther-effect is gebaseerd op een bekend roman van Goethe, ‘Die Leiden des jungen Werthers’, uit 1774. In dit boek pleegt de hoofdpersoon na afgewezen te zijn door zijn geliefde, zelfmoord. Deze daad zou vervolgens andere jongeren leiden tot zelfmoord plegen. Hier is later daadwerkelijk onderzoek over gedaan. Jan Domaradzki heeft hier in 2021 onderzoek naar gedaan, waaruit blijkt dat als er over suïcides wordt gesproken in de media, dit een positieve negatieve impact kan hebben, maar dat er zeker wel correlatie is. De kwaliteit en de hoeveelheid van de berichtgeving kan leiden tot extra zelfmoorden in de samenleving.
Psychiater Menno Oosterhoff vertelt in een telefonisch gesprek dat er verschillen zijn tussen euthanasie en suïcide. Een traject voor euthanasie kan maandenlang duren, terwijl de keuze voor suïcide in een andere context staat. Om die reden is de vergelijking van het ‘Werther-effect’ niet mogelijk.
Echt onderzoek naar het ‘Werther-effect’ binnen de euthanasie is nog niet gedaan, vertelt de persvoorlichter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinden (NVVE). Tijdink spreekt naast het ‘Werther-effect’ ook over een persoonlijke ervaring met een patiënt, die vertelt dat zij somberder werd door alle aandacht aan euthanasie op tv, en meer over euthanasie ging nadenken. Hoeveel dit een belangrijk signaal is om bij stil te staan, weegt dit nog niet genoeg om te concluderen dat de media aandacht echt een verschil maakt.
De persvoorlichter van de NVVE vertelt dat dit onderwerp een gesprek is wat onder psychiaters uitgebreid wordt gevoerd. Zo hebben we aan de ene kant psychiater Joeri Tijdink, die vertelt dat de aandacht voor Euthanasie in het nieuws kwalijk gaat zijn en dat het geen goede zaak is. Door het in het nieuws te zetten zou je patiënten alleen maar somberder maken, terwijl ze meer baat kunnen hebben aan een behandeling. Aan de andere kant hebben we psychiater Menno Oosterhoff, die de aandacht voor euthanasie in het nieuws als iets positiefs ziet, met name voor de patiënten zelf. In zijn tegencolumn betoogt hij dat de mensen die psychisch lijden, ook ongeneeslijk ziek kunnen zijn. Hij vertelt verder dan soms een behandeling geen baat meer heeft en dan ook geen juiste oplossing meer is. Door er juist in de media aandacht aan te geven kan je patiënten gehoord laten voelen. Al met al een onderwerp waar zeker onderzoek naar moet worden gedaan.
Conclusie:
Joeri Tijdink zijn bewering dat euthanasie in het nieuws ervoor gaat zorgen dat meer mensen euthanasieverlangens gaan krijgen, is niet bewezen op bestaand onderzoek wat is toegespitst op euthanasie. Hij baseert het op een onderzoek wat is gedaan bij suïcide, maar volgens psychiater Menno Oosterhof kan je euthanasie en suïcide niet vergelijken, omdat er veel verschillen zitten als je kijkt naar het proces. Wel is dit een veelbesproken onderwerp binnen de psychiatrie, wat duidelijk wordt door de columns van Tijdink en Oosterhof.
Bronnen:
https://www.mdpi.com/1660-4601/18/5/2396
Een telefoongesprek op 20-03-2024 met psychiater Menno Oosterhof
Een telefoongesprek op 20-03-2024 met de persvoorlichter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinden (NVVE)
