Extinction Rebellion (XR) wordt niet gefinancierd door de overheid, ondanks de bewering van “financieel expert” en opiniemaker Ab Flipse in het controversiële programma Ongehoord Nieuws. Tijdens de uitzending van donderdag 7 september maakte Flipse deze claim, naar aanleiding van de demonstratie op de A12.
De claim: ‘Extinction Rebellion wordt gefinancierd door de overheid.’
Het oordeel: Grotendeels onwaar.
Bron van de claim:
In de uitzending van Ongehoord Nieuws op donderdag 7 september sprak Flipse over de actie van Extinction Rebellion op de A12. Hij zei hierbij dat de groep onder andere wordt gefinancierd door de overheid. Zijn exacte woorden waren:
‘Ik zie met name ook dat deze groep met name ook bijna gefaciliteerd en gefinancierd wordt door de overheid. Ze worden op alle mogelijke manieren gesteund. Er wordt hen geen strobreedte in de weg gelegd. Daar maak ik me echt buitengewoon veel zorgen om.’
Waarom is dit niet waar?
Belangrijk om te weten is dat Extinction Rebellion zelf geen rechtspersoon is. Sterker nog, op papier bestaat de organisatie helemaal niet. De financiën worden door een aparte stichting “Vrienden van XR” bijgehouden. Deze stichting regelt alle geldzaken voor XR, maar is niet aansprakelijk voor de acties van de individuen binnen Extinction Rebellion. Naar eigen zeggen van Extinction Rebellion is dit om “ongrijpbaar” te blijven.
Door zowel de uitgaven van de overheid, als het jaarverslag van de stichting achter XR na te lopen, kun je vrij eenvoudig zien dat er geen rechtstreekse geldstromen tussen de rijksoverheid en Extinction Rebellion lopen. Wel kreeg XR een donatie van Oxfam Novib. Deze stichting kreeg financiering vanuit de Rijksoverheid, maar dat geld ging naar specifieke regelingen die niets met Extinction Rebellion te maken hebben.
ANBI-Status
Stichting Vrienden van XR is een ANBI-stichting, wat inhoudt dat er belastingvoordelen zijn voor donaties of schenkingen. Deze status wordt door verschillende non-profitorganisaties gebruikt en er zijn geen aanwijzingen dat Extinction Rebellion wordt bevoordeeld ten opzichte van andere ANBI-organisaties.
Naar aanleiding van vragen over de ANBI-status zei een woordvoerder van de Belastingdienst het volgende: ‘De Belastingdienst is gehouden aan de geheimhoudingsplicht van artikel 67 Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) en verstrekt derhalve geen informatie over individuele gevallen. Toezicht en handhaving van de ANBI-regelgeving en giftenaftrek ligt volledig bij de Belastingdienst.’
De Belastingdienst kan dus niet op individuele gevallen ingaan. Wel vertelde de woordvoerder aan welke eisen een ANBI-status moet voldoen: ‘De instelling moet nagenoeg geheel het algemeen belang dienen, mag geen winstoogmerk hebben, moet een actueel beleidsplan hebben, moet voldoen aan diverse administratieve en publicatieverplichtingen, en niemand mag over het vermogen van de ANBI beschikken alsof het zijn eigen vermogen is.’
Ook wordt er gecontroleerd of de ANBI daadwerkelijk aan de eisen blijft voldoen. Zo zegt de woordvoerder: ‘Als er achteraf wordt geconstateerd dat een ANBI niet meer aan de eisen voldoet, dan kan de Belastingdienst een ANBI-status weer intrekken. Als blijkt dat de instelling al langer niet aan de voorwaarden voldoet, kan deze ook met terugwerkende kracht worden ingetrokken.
· Er wordt dan bijvoorbeeld gekeken of de ANBI voldoet aan (1) publicatieverplichtingen, (2) of de ANBI voldoende het algemeen nut beoogt, of de (3) ontvangen giften worden besteed in lijn met de doelstellingen en of ook (4) de feitelijke activiteiten van de ANBI daarop aansluiten.’
Schade verhalen
De overheid heeft geen financiële steun aan XR geboden. Het is zelfs zo dat VVD-kamerleden Michon-Derkzen en Idsinga onderzochten of ontstane schade aan de maatschappij, zou kunnen worden verhaald op de stichting Vrienden van XR. In Kamervragen van de twee werd aan minister Yesilgöz gevraagd of dit kan.
Conclusie
Na onderzoek te hebben gedaan naar zowel de financiën van Stichting Vrienden van XR, als de uitgaven van de rijksoverheid is de conclusie dat er geen directe financiering van de overheid naar Extinction Rebellion is gegaan. De ANBI-status zou kunnen worden uitgelegd als steun vanuit de overheid, maar niet als zodanig dat XR wordt gefinancierd door de overheid. Het overgrote deel van de stichting wordt gefinancierd door particuliere donaties. Daarbovenop komt dat door leden van een politieke partij die onderdeel is van de coalitie werd gekeken naar het financieel verhalen van schade op de stichting.
Alhoewel er niet met volledige zekerheid kan worden gezegd dat er geen indirect geld naar Extinction Rebellion gaat, is het zeker niet bewezen dat er wel indirect geld naar XR gaat. Omdat de claim niet in proportie is met de werkelijke situatie is de claim grotendeels onwaar.
