In plaats van veertien dagen testen op embryo’s wil de gezondheidsraad dat dit nu kan tot achtentwintig dagen, bleek uit een advies dat zij vorige week gaven. ‘De reden hiervoor zou zijn dat in deze periode veel waardevolle kennis kan worden opgedaan’, stelt de Gezondheidsraad. RTL-nieuws vermeldt in een artikel dat het embryo zal hier niets van zal merken aangezien bewustzijn en gevoel pas ontstaat bij een foetus van 22 weken. ‘Ik denk dat er geen harde wetenschappelijke aanleidingen zijn dat precies bij 22 weken er bewustzijn en gevoel er zou ontstaan’, zegt professor dokter Roelof-Jan Oostra, hoogleraar Anatomie en Embryologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Definitie van bewustzijn
‘Vraag een neuroloog, psycholoog en psychiater wat bewustzijn precies is en je krijgt een tal verschillende antwoorden. Antwoorden die waarschijnlijk geen van al wetenschappelijk aanwijsbaar zijn’, vertelt Oostra. Het is dus al lastig om vast te stellen wat bewustzijn eigenlijk is. Ook uit het onderzoek bewustzijn: Van filosofie tot kunstmatige intelligentie van de Universiteit Utrecht blijkt dit: ‘Je kunt bewustzijn niet aan de buitenkant vaststellen. Je weet dat je bewustzijn hebt en neemt aan dat je buurman het ook heeft, maar zeker weten doe je het niet.’ Het is dus ook niet concreet vast te stellen waar dit bewustzijn ontstaat. ‘Er zijn heel veel gebieden in de hersenen die daarbij betrokken zijn en dat begint al bij de hersenstam. Het zijn waarschijnlijk de verbindingen tussen verschillende delen van de hersenen die doen maken dat er iets ontstaat wat wij bewustzijn noemen’, aldus Oostra.
Onderzoeken
Omdat het dus lastig te definiëren is, is het ook lastig om een precieze grens aan te geven wanneer dit nou ontstaat. Toch wagen meerdere onderzoekers zich eraan, maar hier komen verschillende resultaten uit voort.
Zo blijkt uit een onderzoek door The American College of Obsitricians and Gynecologist dat het bewustzijn en gevoel ontstaat tussen de 24 en 25 weken van de zwangerschap. Terwijl uit een artikel van EOS Wetenschap, geschreven op basis van interview met deskundigen, luidt: ‘Tot week 22 van de zwangerschap heeft een foetus hoogstwaarschijnlijk geen bewustzijn, en zal hij dus geen pijn ervaren. Daarna beginnen de verbindingen in de hersenen zich te ontwikkelen, en kan een externe prikkel emoties oproepen.’ Ook de Gezondheidsraad heeft een andere grens hiervoor geconcludeerd. Zij vertellen in hun advies over de heroverweging van de veertiendagengrens voorn klassieke embryo’s dat er vanaf ongeveer 24 weken zwangerschap bewustzijn en gevoel zal ontstaan. Er is dus weinig duidelijkheid over de grens vanaf wanneer deze aspecten zich zullen ontwikkelen bij een embryo.
Verschil in ontwikkeling
‘Een aspect dat hierbij ook meespeelt is dat per kind de snelheid van de ontwikkeling verschilt. Dit verschil is er ook al voor de geboorte en heeft impact op alle orgaanstelsels, ook de hersenen die het bewustzijn en gevoel maken’, vertelt Oostra. Dit maakt het ook weer lastig om een concrete grens te zetten wanneer bewustzijn en gevoel ontstaat bij een embryo, zoals het RTL stelt bij 22 weken. Deze ontwikkeling heeft namelijk ook met een belangrijke factor te maken, de draagmoeder. ‘Ik kan mij heel goed voorstellen dat de hersenen te lijden zal hebben onder tekorten die vanuit de moeder kunnen komen. Sommige moeders hebben soms slechtere vaten dan andere moeders en dit heeft zo zijn gevolgen voor de voeding van het embryo. De voeding heeft dan vervolgens impact op de ontwikkeling van onder andere de hersenen van het embryo.’
Conclusie
Het is dus lastig om een concrete grens te trekken vanaf wanneer een embryo of foetus gevoel begint te krijgen. Dit is dus ten eerste omdat het eigenlijk al lastig vast te stellen is was bewustzijn nou precies inhoudt. Daarnaast is het ook niet duidelijk waar dit precies ontstaat in de hersenen, dus is het lastig om te kijken wanneer dit zich ontwikkelt bij een foetus. Vervolgens vindt deze ontwikkeling ook niet bij elke foetus op dezelfde tijd plaats, omdat de ontwikkeling van een embryo afhankelijk is van meerdere factoren waaronder de draagmoeder. Vanwege al deze factoren is er volgens professor, dokter Roelof-Jan Oostra geen harde grens te trekken voor de ontwikkeling van bewustzijn en gevoel. Het is dus niet zo dat op 22 weken een foetus dit ontwikkelt, het is eerder een middenlijn uit verschillende onderzoeken.
