De politieke partij Boer Burger Beweging is sinds kort een van de meest populaire partijen van Nederland. Partijleider Caroline van der Plas is dan ook hét gezicht van de BBB. Zo zat ze zondagavond 12 november aan tafel bij het RTL Verkiezingsdebat, waar ze claimde dat stikstof absoluut niet de reden is dat we niet kunnen bouwen in Nederland. Lijsttrekker van D66, Rob Jetten, reageerde dat stikstof wel degelijk een belangrijke factor is: “Het is een olifant in de kamer.”

Stikstof is op zichzelf helemaal niet slecht, maar als er te veel stikstof vrijkomt in de lucht zorgt dat voor een slechte kwaliteit van onze natuur en biodiversiteit, zo blijkt uit een verslag van de Universiteit Wageningen. Zo komt er ook bij de bouw van woningen stikstof vrij in de lucht. Sinds 2019 wordt er in Nederland gesproken van een stikstofcrisis. De Raad van State heeft toen besloten dat er niet zomaar extra stikstof in de lucht mag vrijkomen. Hierdoor worden natuurvergunningen haast niet meer verleend, waardoor het bouwproces de afgelopen jaren haast stil heeft gelegen.

Uitvoeringsorganisatie deels eens

Uitvoeringsorganisatie BIJ12 ondersteunt de provincies omtrent natuur- en leefomgeving. Als je een natuurvergunning wil aanvragen – dit heb je nodig om woningen te bouwen – kan je bij BIJ12 terecht voor eventuele vragen. Dit geldt ook voor vragen over hoe we in Nederland omgaan met stikstof. Meije Gildemacher, woordvoerder van BIJ12, kan de claim van Caroline van der Plas enigszins begrijpen. “Ik snap wel wat mevrouw Van der Plas zegt. Het is namelijk niet zo dat het tekort aan woningen volledig de schuld is van de stikstofcrisis. De enorme opgave die we hebben met het bouwen van woningen heeft met veel meer te maken dan alleen stikstof. Kijk bijvoorbeeld ook naar materiaal en manschappen. We komen in 2024 naar schatting 317.000 woningen tekort. Om die allemaal bij te bouwen, zijn op korte termijn ook niet zomaar de manschappen en materialen voor beschikbaar.” In dat opzicht klopt de claim van Van der Plas. Maar de stikstofcrisis en woningcrisis heeft wél verband met elkaar.

Gildemacher gaat verder: “Het is een feit dat de EU ons heeft opgedragen te zorgen voor onze natuur en biodiversiteit. En die neemt in de afgelopen jaren af.” Uit dit rapport, geschreven door elf wetenschappers op het gebied van stikstofecologie en biodiversiteit blijkt dat Nederland 70% minder stikstof moet uitstoten in 2035 om de natuur te beschermen. “In Nederland wordt daardoor het stikstofgehalte gereduceerd. De hoogste rechter is hierdoor ook enorm streng als het gaat om vergunningverleningen. De toekomstige bouw komt hierdoor in een ernstige vertraging”, aldus Gildemacher.

Natuurvergunningen amper verleend

Het verkrijgen van een natuurvergunning is in Nederland dus heel erg lastig. De landelijke politiek zou het verschil kunnen maken door te gaan bouwen op Natura2000-gebieden. Maar dit zijn als het ware beschermde natuurgebieden. En de mens heeft uiteindelijk belang bij gezonde natuur, maar ook bij nieuwe woningen. “Slim omgaan met nieuwe woningbouw wordt dus stap 1”, stelt Gildemacher. “Verschillende partijen pleiten er ook voor om de hoogte in te gaan met de bouw, maar ook daar zijn de meningen over verdeeld.”

Conclusie

De claim van Caroline van der Plas dat stikstof niet de reden is dat we nu niet kunnen bouwen, is dus deels waar. De stikstofcrisis is namelijk een deel van het probleem. Maar er speelt meer. Zo stelt Meije Gildemacher dat de bouwsector manschappen en materialen te kort komt, aangezien er in 2024 een woningtekort wordt geschat van ruim driehonderdduizend woningen. Maar het bouwen van woningen zorgt voor extra stikstof in de lucht en die moet nou net met 70% omlaag, zeggen elf verschillende stikstof wetenschappers. De rol van de stikstofcrisis lijkt dus voor alsnog een olifant in een kamer te zijn.