John Graat, Chef-Sport bij de Nederlandse krant Trouw, claimt in zijn column dat de Video Assistant Referee (VAR) in het voetbal slechts een illusie schept van objectiviteit. Dat klopt niet. De VAR maakt het voetbal eerlijker en de objectiviteit van scheidsrechters is juist toegenomen, zeggen experts. Er worden ondanks het VAR-systeem nog steeds fouten gemaakt door de arbitrage, maar “dat zal je altijd houden met mensen achter de knoppen”, stelt Werner Helsen, die onderzoek deed naar het VAR-systeem. 

Op 1 maart 2024 publiceerde de krant Trouw een column van John Graat, Chef-Sport bij Trouw, waarin Graat zegt dat de VAR een illusie is van objectiviteit. De Chef-Sport baseert deze mening op de volgens hem veel gemaakte fouten en willekeurige beslissingen die de VAR neemt, waarvan hij ook een aantal voorbeelden geeft in zijn column. 

 Maar wat is het VAR-systeem, eigenlijk? 

In 2018 keurde de International Football Association Board (IFAB), de organisatie die de regels in het voetbal bepaalt, het gebruik van het Video Assistant Referee (VAR)-systeem in voetbalwedstrijden goed. De videoscheidsrechter, die in een hok buiten het stadion zit, beschikt over alle videobeelden en assisteert de scheidsrechter op het veld. De VAR mag in vier verschillende situaties ingrijpen: bij een directe rode  kaart of penalty die gegeven of ingetrokken moet worden, bij het checken van de doelpunten en wanneer de scheidsrechter de verkeerde speler een rode of gele kaart heeft gegeven. De oorspronkelijke beslissing van de scheidsrechter zal niet worden gewijzigd, tenzij uit de videobeoordeling duidelijk blijkt dat de beslissing een ‘duidelijke fout’ was. De uiteindelijke beslissing wordt altijd genomen door de scheidsrechter. Dit kan zijn op basis van informatie van de VAR, of nadat de scheidsrechter een ‘on field review’ (OFR) heeft uitgevoerd. De VAR is volgens de IFAB ingevoerd om het voetbal eerlijker en objectiever te maken, maar volgens John Graat is de VAR slechts een illusie van objectiviteit. 

Klopt deze uitspraak? 

Deze uitspraak klopt niet, zo blijkt. Een studie van de Katholieke Universiteit Leuven, dat gebaseerd is op meer dan 2000 voetbalwedstrijden, toont aan dat de professionele besluitvorming sinds de invoering van het VAR-systeem verbeterd is. De accuraatheid van de beslissingen is toegenomen van 92,1 naar 98,3 procent. 

Werner Helsen, VAR-expert en professor emeritus Trainings- en Bewegingsleer aan de KU Leuven, is één van de wetenschappers die uitvoerig onderzoek deed naar het VAR-systeem. Hij geeft aan dat er steeds minder fouten gemaakt worden sinds de invoering van het VAR-systeem. “Tussen 2019 en nu zijn er tien keer zoveel wedstrijden geweest met een VAR”, zegt Helsen. “Toen de VAR voor het eerst getest werd, trad er elke drie wedstrijden een fout op. Nu treedt er elke vijftien wedstrijden een fout op.” 

Daarnaast blijkt ook uit onderzoek naar de Duitse Bundesliga dat het thuisvoordeel in die competitie afgezwakt is sinds de invoering van de VAR. Zo scoren uitploegen met de VAR gemiddeld meer doelpunten en krijgen ze minder gele kaarten, terwijl thuisploegen juist meer gele kaarten ontvangen en minder doelpunten maken. Ook werd er gekeken naar het aantal fouten dat het in het voordeel zou zijn van het thuis of uitspelende team, maar dat voordeel is niet uit balans, al is het aantal fouten in het algemeen na de introductie van de VAR wel gedaald. Daar heeft Helsen wel een verklaring voor. “Scheidsrechters leren door het VAR-systeem nog objectiever te oordelen en minder beïnvloed te raken door alles wat op en rondom het veld wordt gezegd.” 

Desondanks worden er nog altijd fouten gemaakt en bestaat er nog altijd discussie, wat logisch is volgens Herner. “Van het VAR-systeem werd niet verwacht dat het alle scheidsrechtersfouten volledig uit zou roeien, maar dat het aantal fouten gereduceerd zou worden tot een minimumniveau en dat de grote fouten eruit gehaald zouden worden. Alle fouten zal je er toch nooit uithalen, want spelers en coaches maken fouten, dus scheidsrechters en mensen die achter het VAR-scherm zitten ook, aangezien 20% van de beslissingen gebaseerd is op een menselijke interpretatie, die per defenitie verschillend kan zijn voor jou en mij.” 

Conclusie 

John Graat, Chef-Sport bij de krant Trouw, claimt in zijn column dat de VAR een illusie is van objectiviteit. Dat klopt niet. Sinds de invoering van het VAR-systeem, dat in 2018 werd ingevoerd door het International Football Association Board (IFAB), de organisatie die de regels in het voetbal bepaalt, is de accuraatheid van de beslissingen toegenomen en is het thuisvoordeel in het voetbal afgezwakt, stellen experts. Daarnaast zullen menselijke fouten altijd blijven, want “interpretatie van bepaalde momenten zal altijd verschillend zijn van mens tot mens”, aldus Werner Helsen, professor emeritus Trainings- en Bewegingsleer aan de KU Leuven.