Volgens Maarten Soeters, internist-endocrinoloog bij Amsterdam UMC, heeft 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht en zorgt al dat overgewicht bij elkaar voor 70 tot 80 procent van de totale gezondheidszorgkosten. Na een uitgebreide factcheck lijkt het eerste deel van deze claim, dat 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft, waar te zijn. Het tweede deel van deze zin klopt echter niet, al dat overgewicht bij elkaar zorgt niet voor 70 tot 80 procent van de totale gezondheidszorgkosten. 

Op zaterdag 13 april publiceerde EenVandaag een reportage ‘Hoe (on)gezond is intermittent fasting?’. In deze reportage komt Maarten Soeters aan het woord. Soeters is internist-endocrinoloog bij UMC Amsterdam. Hij claimt dat 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft en dat al het overgewicht bij elkaar zorgt voor 70 tot 80 procent van de gezondheidszorgkosten. Voor het gemak hakken wij deze zin in tweeën en maken we hier twee claims van. De eerste claim; dat 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft, is correct. De tweede claim; dat al dat overgewicht zorgt voor 70 tot 80 procent van de totale gezondheidszorgkosten, is dat niet. In Nederland gaat maar 2 tot 4 procent van de gezondheidszorgkosten naar overgewicht. 

Soeters geeft bij deze claim verder geen toelichting waar hij deze cijfers vandaan haalt. De redactie heeft geprobeerd Soeters te spreken, echter heeft hij momenteel geen tijd om met de pers te praten. Hierdoor weten wij niet waar hij deze informatie vandaan heeft. 

1 op de 2 mensen heeft overgewicht
Om de claim helemaal te onderzoeken breken we de zin dus op in tweeën. Soeters zegt in één zin namelijk twee dingen. Eerst zegt hij dat 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft en vervolgens zegt hij dat overgewicht zorgt voor 70 tot 80 procent van de gezondheidszorgkosten. We kijken eerst naar of 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft. In 2022 had 50,2% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder overgewicht. Iets meer dan 15% van de volwassenen heeft ernstig overgewicht (obesitas). We kunnen dus concluderen dat 1 op de 2 Nederlanders overgewicht heeft. 

Om te bepalen of iemand overgewicht heeft wordt vaak de Body Mass Index (BMI) gebruikt. De BMI is een internationale maat voor het gewicht in verhouding tot lichaamslengte. De BMI wordt berekend door het gewicht in kilo’s te delen door het kwadraat van de lengte in meters. Voor volwassenen, tussen 18 en 70 jaar, geldt een BMI van 25-29,9 kg/m2 als overgewicht en een BMI van 30 kg/m2 of hoger als obesitas.  

70 tot 80 procent van de gezondheidszorgkosten
Maarten Soeters claimt in zijn tweede stuk van de zin, dat overgewicht zorgt voor 70 tot 80 procent van de gezondheidszorgkosten. Het is de vraag over welke gezondheidszorgkosten Soeters het hier heeft. Hoogleraar Betaalbaarheid van de zorg, Prof. Dr. Patrick Jeurissen, vindt 70 tot 80 procent namelijk erg overdreven. “Als je alles over één determinant gaat toerekenen, dan kom je wel op hogere getallen uit. In dit geval is overgewicht de determinant. Maar overgewicht zal nooit de enige actor zijn dat voor grotere ziektes zorgt.” Jeurissen denkt dat Soeters zo op deze aantallen komt. “Stel je voor je hebt overgewicht, je rookt en je krijgt vervolgens longkanker. Dan kan je niet zeggen dat de longkanker veroorzaakt wordt door het overgewicht. Het roken is dan ook een oorzaak.” 

Uit beschikbare data van meerdere landen blijkt dan ook dat de kosten die toegeschreven kunnen worden aan obesitas en overgewicht 5,5 tot 7,8% van de totale uitgaven voor gezondheidszorg vertegenwoordigen. Dit gaat nog over meerdere landen. Als we specifiek naar Nederland kijken is dit nog minder. In Nederland is 2 tot 4 procent van de totale zorguitgaven per jaar volledig te wijten aan overgewicht: ongeveer 1,5 miljard euro. “Bij longkanker is roken ook een oorzaak. Echter zorgt overgewicht in zijn eentje voor andere aandoeningen. Deze kosten zullen namelijk voornamelijk het gevolg zijn van aandoeningen als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en beroertes”, zegt Jeurissen.    

Conclusie
De claim; “Het is goed om te realiseren dat 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft en dat al het overgewicht bij elkaar zorgt voor 70 tot 80 procent van de gezondheidszorgkosten” van Maarten Soeters, internist-endocrinoloog Amsterdam UMV, is maar deels correct. Door middel van goed onderzoek te doen en de claim in tweeën op te delen kom je tot een duidelijke conclusie. Als eerste heb ik gekeken of 1 op de 2 mensen in Nederland overgewicht heeft. Dit deel van de claim is correct. Het tweede deel van de zin is echter niet correct. Uit verschillende betrouwbare onderzoeken blijkt namelijk dat in Nederland maar 2 tot 4 procent van de totale zorguitgaven totaal te wijten is aan overgewicht. Conclusie de claim is dus deels correct.