In een tijd van wereldwijde onrust en conflicten, wordt het vraagstuk van vluchtelingenopvang steeds urgenter. Op 22 april deed Jeffrey Zanoni, commissielid FVD, een opmerkelijke uitspraak op X, waarin hij beweerde dat alle (Oekraïense) vluchtelingen veilig kunnen worden opgevangen in hun eigen land, op het veilige gedeelte. Na experts en juriste hebben ingelicht, blijkt deze claim onjuist te zijn.
Jeffrey Zanoni’s woorden wekken de suggestie dat de oplossing voor de vluchtelingencrisis uit Oekraïne binnen handbereik ligt, als iedereen simpelweg terugkeert naar het veilige deel van hun thuisland. Nederland vangt ongeveer 100.000 ontheemden uit Oekraïne op. “Ontheemden” is een formele term voor mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht vanwege de inval door Rusland. Eurostat meldt dat er in totaal ongeveer 4,3 miljoen ontheemden uit Oekraïne in de EU opgevangen. “Dat betekent dat Nederland een zeer bescheiden 2,5% van alle ontheemden opvangt.’, legt Carolus Grütters, werkzaam bij het Centrum voor Migratierecht aan de Radboud Universiteit, uit.
Rick Lawson, een expert op het gebied van Europees Mensenrechtenrecht aan de Universiteit Leiden, benadrukt een ander aspect van de situatie. “Nederland kan niet op eigen houtje besluiten om Oekraïense vluchtelingen terug te sturen”, zegt hij. “De Europese Unie heeft gezamenlijk besloten bescherming te bieden aan ontheemden uit Oekraïne, en daar zijn afspraken over gemaakt die Nederland niet zomaar kan omzeilen.” De Europese Raad (verzameling van EU regeringsleiders) heeft op 4 maart 2022 de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn (TBRi) geactiveerd op grond waarvan alle ontheemden (uit Oekraïne) recht hebben op Tijdelijke Bescherming in de EU. Zolang als die Richtlijn ‘actief’ is, hebben Ontheemden recht op bescherming (dwz verblijfsrecht, recht op een dak boven het hoofd en recht op werk). Ontheemden kunnen terugkeren als de oorlog voorbij is. Dit is nog niet het geval.
Daarnaast onthult een rapport van de NOS dat meer dan de helft van de Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen, eind vorig jaar al een baan had gevonden. Het beëindigen van hun arbeidscontracten zou niet alleen problemen veroorzaken voor de betrokken personen, maar ook voor hun werkgevers en de Nederlandse economie.
De realiteit in Oekraïne wordt verder geschetst door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, dat adviseert om niet naar het land te reizen vanwege het voortdurende conflict. “Bombardementen, raketaanvallen en explosies zijn bijna dagelijkse gebeurtenissen, vooral in de oostelijke en zuidelijke gebieden van Oekraïne”, waarschuwt het Ministerie. “De veiligheidssituatie is onzeker en instabiel, met het risico van landmijnen in conflictgebieden.”
Een retour naar huis is dus geen optie. “Rusland bombardeert ogenschijnlijk willekeurig allerlei plaatsen in Oekraïne. Je kunt niet spreken van ‘alleen maar’ een gevecht aan de frontlinie.” breidt Grütters uit, “Het gevaar dreigt overal en op elk tijdstip.”
Conclusie:
Na zorgvuldige analyse en raadpleging van experts kan geconcludeerd worden dat de bewering van Jeffrey Zanoni niet overeenkomt met de realiteit van de situatie in Oekraïne. De voortdurende instabiliteit en Europese afspraken over bescherming maken het terugsturen van vluchtelingen niet alleen onmogelijk, maar ook onverantwoordelijk.
