Een modetentoonstelling vol religieuze thema’s. Dat is de expositie Fashion for God in het Museum Catharijneconvent in Utrecht. Bijzondere modestoffen, borduurwerken en kledingstijlen uit de Renaissance- en Barokperiodes decoreren de schemerige museumgangen. In combinatie met diepgewortelde religieuze symboliek speelt eeuwenoud vakmanschap de hoofdrol in deze tentoonstelling. Fashion for God vindt plaats van 14 oktober 2023 tot 21 januari 2024.

Stil en schemerig
Bij binnenkomst wordt de bezoeker eigenlijk direct opgenomen in de stille, schemerige sfeer van de museumgangen. Hier en daar hoor je een paar voetstappen of zacht gepraat, maar voor de rest ligt de aandacht volledig bij de modestoffen, kledingstukken en symboliek van honderden jaren geleden. De tentoonstelling bezit ook over een collectie van schilderijen. Daarvan zijn er twee afkomstig uit het Rijksmuseum. Verder zijn er filmpjes die op de muren worden afgespeeld te zien. Ook functioneren de vloeren en muren van sommige delen van de expositie echt als decor – ze zijn namelijk volledig en kleurrijk aangekleed in de stijl van de omringende fashion.

Smaakvol
“Het is niet zo stijf, het is niet zo kerkelijk, het is niet zo zwaar. Het is gewoon smaakvol”, omschrijft de Hengelose bezoekster Paulien. Zij werkt samen met haar collega José, afkomstig uit Oldenzaal, in een museum in Borne. De kunst van het tentoonstellen is dus niets nieuws voor ze. Paulien vertelt ook: “De perfectie waar deze mensen mee gewerkt hebben is onvoorstelbaar. Je snapt bij God niet dat ze dit voor elkaar hebben gekregen.”

“Als je kijkt naar de kleurstelling”, ging José verder, “zie je dat er in bepaalde jaartallen bepaalde kleuren kwamen en dat mensen zich daar nog steeds aan houden. Dat is toch wel bijzonder.”

Kleurrijke symboliek
De collectie maakt de doordachte symboliek van kleurgebruik binnen de katholieke kerk duidelijk. Ieder kleurpalet droeg een symbolische waarde met zich mee, en dat werd verwerkt in de kledingstukken. Zo staat wit voor vreugde, reinheid en onschuld; rood voor bloed en vuur; paars voor boete- en voorbereiding; groen voor neutraliteit; zwart voor rouw en blauw voor de kleur van Maria’s mantel. Mede dankzij de vele verschillen in de specifieke definities waren kleuren en hun symboliek belangrijk in katholieke kleding.

Liturgische gewaden
Deze kleuren zijn onder andere terug te vinden in de tentoonstelling haar collectie van liturgische gewaden. Deze gewaden werden tijdens erediensten gedragen door priesters. Tijdens de kerkdiensten droeg een priester één van drie gewaden: een koorkap, een kazuifel of een dalmatiek. Koorkappen werden gedragen bij bijzondere gelegenheden. Kazuifels zijn heilig en over de loop der eeuwen flink van vorm veranderd. Dalmatieken worden gedragen door assistent-priesters.

Geloof tóch uitdragen
De situatie van de katholieken in de zeventiende en achttiende eeuw, na de Reformatie, wordt ook belicht in de tentoonstelling. Zo wordt er bijvoorbeeld beschreven dat de katholieken in die tijd niet langer in het openbaar mochten samenkomen. Verder gaat het over schuilkerken, manieren om geloof uit te dragen in een samenleving waarin dat niet toegestaan was en het effect hiervan in de moderne samenleving.

Tentoonstellen en vertellen
Fashion for God stelt dus meer tentoon dan alleen high fashion uit de Renaissance- en Barokperiode; de tentoonstelling vertelt ook over de betekenissen achter de modestoffen, borduurwerken en kledingstukken, net zoals de geloven hierachter en de samenleving waarin zij bestonden. Daar komt nog bij dat de tentoonstelling op verschillende interesses inspeelt: zowel voor religieuze als mode-georiënteerde interesses is het mogelijk om je ogen uit te kijken bij Fashion for God.

Audioreportage over Fashion for God door Jilles Bilker: