Stephan Esmeijer is producent bij De Nederlandse Bachverenging. Al meer dan honderd jaar lang is het traditie dat de Bachvereniging uit Utrecht met Pasen de Matthäus-Passion uitvoert. Het muziekstuk van Johann Sebastian Bach gaat over de laatste dagen van Jezus. Naast de uitvoeringen in de Grote Kerk in Naarden zijn er concerten in verschillende zalen in het land, waar Tivoli Vredenburg standaard onderdeel van is. Stephan Esmeijer vertelt over het productieproces van de Matthäus-Passion.

Waar ben je als producent verantwoordelijk voor?

“Ik zeg weleens dat de dirigent de baas is op het podium en dat de producent min of meer de baas is achter de schermen. Die zorgt er dus voor dat iedereen overal op tijd is, dat de zalen zijn ingericht zoals wij dat graag willen, dat de kleedkamers in orde zijn: de heel praktische zaken. We houden ook het budget in de gaten.”

Hou jij je ook bezig met het muzikale aspect?

“Dat hebben we verdeeld. Mijn collega boekt dirigenten en solisten en ik hou me weer bezig met andere zaken zoals repetitielocaties en overnachtingslocaties. We verdelen de basistaken die ver vooruit liggen dus een beetje.”

Hoe lang van tevoren beginnen de voorbereidingen voor een editie?

“De allereerste voorbereidingen voor de Matthäus van volgend jaar zijn al lang bezig. De dirigent voor volgend jaar is al bekend en de solisten voor volgend jaar zijn al geboekt. Daar begint het eigenlijk allemaal mee. Meer dan een jaar vooraf ben je dus al aan het plannen.”

De Matthäus-Passion keert elk jaar terug. Proberen jullie ook weleens iets te veranderen ten opzichte van het jaar ervoor?

“Het verandert per definitie omdat we elk jaar een andere dirigent hebben. Nu is dat zeker zo omdat we geen vaste artistiek leider hebben. Hoe langer je met de Matthäus werkt, hoe meer nieuwe inzichten je krijgt. Dat probeer je dan te vertalen. Wat betreft wat er artistiek op het podium gebeurt, is het júíst geen copy-paste.”

Wat vind jij het leukste aan het produceren van de Matthäus-Passion? Heeft het iets unieks?

“Het unieke is toch de historie van het stuk samen met de Bachvereniging. Dat we dit al meer dan honderd jaar doen en dat er zo’n enorme traditie omheen hangt, dat brengt een bepaalde druk met zich mee. Er is ook enorm veel verwachting. Ondanks die druk voel je ook heel erg dat je onderdeel uitmaakt van die enorme traditie die er ligt. Die traditie wil je ook weer een jaar verder meenemen. Dat is ontzettend leuk om te doen.”

Wat is het meest onzekere in het hele productieproces?

“Mensen. Je werkt met heel erg veel mensen. Ziekte speelt altijd een rol in de productie. Er is nooit een jaar dat er geen zieken zijn en je weet nooit wie en wanneer. We hebben ook altijd een reservelijstje achter de hand. Je kan alles perfect organiseren maar er gebeuren altijd onverwachte dingen. We bouwen altijd wat marge in qua tijd zodat we nog tijd hebben om dingen op te lossen.”

Is het budget ook een uitdaging?

“Daar zit wel een uitdaging in want zo’n Matthäusproductie is niet goedkoop. In de hele samenleving stijgen de kosten. Zeker als het over reizen en over hotelovernachtingen gaat. We hebben ook een hoop mensen uit het buitenland en soms moeten we ergens blijven slapen omdat we te laat klaar zijn met een concert om nog terug naar huis te gaan.”

Is het voor jou als producent nog uitdagend genoeg als je elk jaar weer tegen hetzelfde soort project, de Matthäus-Passion, aanloopt?

“Zeker. Elk jaar is anders. Elk jaar is er een andere dirigent en zitten er weer andere mensen in het orkest. Het is bijna nooit helemaal hetzelfde. We hebben ook elk jaar weer andere zalen in het programma zitten.”

Levert het veel extra werk op voor de producent dat er al die verschillende zalen zijn?

“Zeker. Je moet met elke zaal communiceren over hoe je wil dat het podium eruitziet, maar elke zaal heeft zijn eigen beperkingen. Je moet per zaal heel goed kijken wat er met dat podium kan, welke vaste gegevens je hebt en hoe je dan de opstelling die de dirigent graag wil, vertaalt naar dat specifieke podium. Je denkt eigenlijk over elke zaal apart na. Je weet ook wel een beetje wat de valkuilen zijn met hoe de akoestiek zich gedraagt per zaal, waardoor je misschien van tevoren al weet dat een bepaalde opstelling een beetje aangepast moet worden.”

Wat is er bijzonder aan de zaal in Tivoli Vredenburg?

“Tivoli Vredenburg is wat mij betreft een van de makkelijkere zalen. Je zit bijna in het midden van de zaal, daar op het podium, waardoor al het publiek best wel dichtbij is. Dat betekent vaak dat je wat het geluid betreft veel vrijheid hebt in hoe je op het podium gaat zitten. Wat voor ons ook interessant is, is dat er een vast orgel is in Tivoli Vredenburg.

Tivoli Vredenburg is van vaste waarde omdat we een Utrechts ensemble zijn. Onze programma’s zijn altijd ook in Tivoli Vredenburg, dus ook de Matthäus. Volgend jaar gaan we hem zelfs twee keer in Tivoli Vredenburg uitvoeren. Het is echt een van de favoriete zalen om te spelen.”