In 2021 komt het hele Nederlandse onderwijssystemen plat te liggen. Thuisonderwijs wordt ingezet maar toch lopen studenten vertraging op, zowel in hun studie als hun persoonlijke ontwikkeling. De overheid komt met een enorme zak met geld om het probleem op te lossen: het Nationaal Programma Onderwijs(NPO), maar het geld op een goede manier opmaken blijkt een grote uitdaging. Ook de Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht kampen met de grote uitgaven die in korte tijd die nodig zijn om de subsidie op te maken.
Door heel het land worden in 2021 menukaarten aangeboden. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hoopt dat ze met de menukaarten de scholen de ruimte geven om het geld aan goede dingen uit te geven. Daarin zijn verdelingen gemaakt van uitbreiding van het onderwijs, zoals met meer studentassistenten, tot de sociaal-emotionele ontwikkeling van de studenten.
‘Een krappe arbeidsmarkt waarop iedere Hogeschool op zoek ging naar meer docenten’ – woordvoerder Hogeschool Utrecht
Onderzoeksjournalisten van Follow the Money stellen aan de hand van financieel onderzoek dat van de originele 8,5 miljard euro nog zo’n 2 miljard euro bij onderwijsinstellingen op de bank staan. Reden daarvoor is onder meer de arbeidsmarkt. Er is al langere tijd een leraren tekort en met eenmalig geld wordt dat niet opgelost. Ook was de druk om het snel uit te geven hoog: de subsidie zou voor twee en een half jaar bedoeld zijn. Daar kwam de minister op terug: de subsidie periode is verlengd tot en met 2024.
75 duizend studenten
Op de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht zijn bij uitstek belangrijke onderwijsinstelling in Nederland. In 2022 stonden er 37.559 studenten ingeschreven op de Hogeschool Utrecht, bij de Universiteit waren dat er 37.675. De scholen ontvingen samen meer dan 30 miljoen aan de coronasubsidie. Er werd van alles mee geregeld: nieuwe universitaire onderzoeken zijn bekostigd, studenten kregen kortingen op hun collegegeld beide scholen omschrijven hun uitgaven als een succes.
Het plan van de Hogeschool Utrecht
Op de hogeschool is de tijdsnood in het begin een rol gaan spelen bij het plannen van de uitgaven: “er was zeker enige druk om het geld te besteden, omdat te verwachten viel dat politiek en media op korte termijn om resultaten zouden vragen over deze middelen. Dat bijt met de intentie om gevolgen van corona te beperken, omdat de effecten hiervan op studenten veel langduriger is dan de tijd waarin de middelen besteed konden worden”, aldus Seger Pijnenburg, woordvoerder van de Hogeschool Utrecht. Het schuurt volgens de school met een probleem waarmee onderwijsinstelling vaker mee kampen: het verschil tussen eenmalig en structureel geld. Daarnaast stak ook het landelijke docenten tekort hier de kop op: “een krappe arbeidsmarkt waarop iedere Hogeschool op zoek ging naar meer docenten waardoor de besteding moeilijk was”, aldus Pijnenburg
Wat volgens de school helpt is dat veel van de onderdelen van de menukaart lijken op investeringen in de kwaliteit van het onderwijs die ze al deden. Zo konden ze meer geld stoppen in de dingen die voor hen bewezen nuttig waren. “De HU heeft geprobeerd de middelen zoveel mogelijk te spreiden over de tijd om te voorkomen dat er grote schokken in de inkomsten zaten en nieuwe initiatieven plotseling stop komen te staan terwijl er nog behoefte is aan voortzetting.”
Hogeschool Utrecht, source: jaarverslag 2022
“Voor HU geldt dat de inzet van NPO middelen succesvol genoemd kan worden. Daarmee hebben we ook goede initiatieven opgestart die nu doorgezet worden vanuit andere financieringsbronnen”, beschrijft Pijnenburg. De hogeschool heeft nog 1,6 miljoen euro over. Hij vertelt dat het geld gereserveerd is voor de instituten Archimedes en Instituut voor Onderwijs en Orthopedagogiek en in 2024 zal worden besteed.
Honderden universitaire projecten
Het woord pandemie komt maar liefst 17 keer voor in het jaarverslag van de Universiteit Utrecht. Maar de manier waarop en waaraan zij hun coronasubsidie besteden verschilt van die hun collega’s op de Hogeschool Utrecht. De afgelopen jaren hebben ze veel van het geld beschikbaar gesteld voor onderzoeken en initiatieven die betrokkenen konden indienen en aanvragen. In het jaarverslag tonen ze aan hoe ze het geld opdelen in de categorieën van de menukaart.
Universiteit Utrecht, source jaarverslag 2022
Volgens woordvoerder Iris Kruijen van de universiteit zat er veel haast achter in het eerste jaar. “We zijn het gewoon gaan proberen, en uiteindelijk gaan we er bijna in slagen om het budget conform de plannen te besteden.” Zij merkten dat de snelle besluitvorming soms moeilijk was omdat het ook volgens de gewone eisen moest gebeuren zoals het betrekken van de medezeggenschapsorganen.
Volgens de universiteit is er succes geboekt met de subsidie: “Vanuit de NPO-middelen zijn er binnen de universiteit meer dan 300 projecten uitgevoerd of nog in uitvoering.” Enkele projecten boekten meer succes dan anderen. Zo was de uitbreiding van studentenbegeleiding goed ontvangen maar werden de kennisclips (voor onderwijs op afstand) maar weinig bekeken.
‘Het vergt tijd om een goede service op te zetten’
Het duurde even voor de Utrechtse onderwijsinstellingen op stoom kwamen met de subsidie uitgave. Maar beide zijn tevreden met het eigen handelen en lijken opgezette projecten door te zetten met andere financiële stromen. Het grootste hekelpunt is de tijdsdruk geweest. “De belangrijkste reden daarvoor is dat we ervaren dat het toch best wel wat tijd vergt om een service of actie goed op te zetten, daar de goede mensen voor te vinden en dan studenten ervoor te interesseren. Gelukkig zijn de NPO-activiteiten inmiddels goed op gang gekomen”, aldus Iris Kruijen.
