Bewoners van Utrecht-West ervaren de laatste jaren minder last van drugsgebruik of drugshandel in hun buurt. In 2019 ervoer nog 34 procent van de inwoners overlast, in 2023 is dit gedaald tot 19 procent. Daarbij ligt de drugsoverlast in Utrecht-West bijna op het gemiddelde van de gemeente Utrecht.
Vooral in de subwijk Lombok, Leidseweg is een stevige daling terug te zien. Waar in 2019 nog 44 procent van de buurtbewoners last had van drugsgebruik of drugshandel, ligt dit percentage in 2023 op 25 procent. In de subwijken Oog in Al, Welgelegen en Nieuw Engeland, Schepenbuurt is de overlast respectievelijk met 7 en 11 procent afgenomen. In de gemeente Utrecht zelf is de overlast al jaren redelijk stabiel. Van 2019 tot 2023 blijft het percentage op de 15 procent hangen.
Opvallend is dat West als enige een sterke daling doormaakt in de ervaren drugsoverlast. In veel andere wijken schommelt het percentage, maar blijft over het algemeen redelijk stabiel. In onder andere de binnenstad is een tegenovergestelde beweging gaande. Daar is de drugsoverlast in 2023 toegenomen.
In 2021 kwamen de burgemeester en de wethouders nog met een voorstel van een verstevigde aanpak van de drugscriminaliteit. Deze aanpak is bedoeld om de negatieve effecten van drugscriminaliteit tegen te gaan. Om te voorkomen dat jongeren in de drugswereld belanden, werkt de gemeente samen met verschillende partners, waaronder politie, woningcorporaties en Jongerenwerk. Ook in Utrecht-West is een locatie van Stichting Jongerenwerk Utrecht (JoU) gevestigd. JoU staat in contact met jongeren, weet wat er onder hen speelt en jongeren kunnen voor hulp en advies bij hen aankloppen. Daarnaast bemiddelen ze bij meldingen van overlast.
‘Wij proberen in situaties van overlast te bemiddelen, nog voordat er boa’s of politie aan te pas komen’, aldus Amine Ben Hamida van JoU Utrecht-West. De laatste jaren is de drugsoverlast in West afgenomen, waardoor nog op weinig plekken in de wijk overlast ervaren wordt. Als jongeren drugs gebruiken of verhandelen, doen ze dat vaak op afgelegen plekjes in de wijk. Ben Hamida: ‘Jongeren willen niet gezien worden. Wij werken veel met islamitische jongeren en op het gebruik van drank en drugs ligt voor hen een taboe.’ Op plekken waar overlast wordt ervaren is de alertheid bij buurtbewoners hoog, aldus Giovanni Usmany, Teamregisseur bij JoU in West en Noordwest. ‘Buurtbewoners en winkeliers houden niet van het beeld dat hun straat of wijk door drugsoverlast krijgt. Daarom zijn ze heel betrokken en kijken ze niet weg. Ze zoeken dan ook vaak samen met onder andere Jongerenwerk naar mogelijkheden om de overlast binnen de perken te houden.’ Bij veel meldingen van overlast is er echter geen drugs in het spel. Ben Hamida: ‘Veel van de meldingen van overlast die wij krijgen vallen gewoonweg onder stedelijke overlast. Soms wordt een groepje voetballende jongeren ook als overlast ervaren.’
Tijdens corona merkten ze bij JoU dat jongeren veel met drugs gingen experimenteren. Ben Hamida: ‘Hoewel jongeren altijd in aanraking kunnen komen met drugs, merkten we dat corona veel invloed had op de vrijetijdsbesteding van jongeren. Sommige gebruikten drugs als een ‘escape’ van hun leven.’ Na corona merkten ze een sterke daling in de overlast door drugsgebruik en drugshandel. Ben Hamida: ‘We zitten nog in het staartje na corona. Alles kan weer en er is onder jongeren minder behoefte om hun tijd te verdrijven met drugs.’ Hoewel de drugsoverlast in West is gedaald, heeft politie-inzet op andere plekken invloed op de drugsoverlast in de wijk. Usmany: ‘West zit tegen het centrum aan. Rondom Hoog Catharijne wordt veel drugsoverlast ervaren. Als de politie daar extra druk zet, verplaatst de overlast zich naar andere plekken, waaronder West.’ Hierdoor is niet altijd te zeggen of de overlast veroorzaakt wordt door jongeren uit West of door andere groepen.
Drugsoverlast kan een groot effect hebben op een wijk. Wanneer er op straat drugs worden gebruikt en verhandeld, kunnen mensen zich onveilig gaan voelen in de buurt, aldus Ronald van Steden, hoofddocent Bestuurswetenschappen en Politicologie aan de VU. ‘Als er verloedering plaatsvindt in een buurt, durven mensen die niet in de buurt wonen daar niet meer te komen. Dit heeft een negatief effect op de winkeliers en bewoners van de buurt waar de drugsoverlast plaatsvindt.’ De dalende drugsoverlast in Utrecht-West kan dan ook positief zijn voor de wijk. Op plekken waar wel sprake is van overlast, kan politie-inzet helpen om verloedering te voorkomen. Daarnaast benadrukt Van Steden het belang van samenwerking tussen gemeente, woningcorporaties en de gemeente op dit gebied.
