Na een drukke week je slaaptekort inhalen door uit te slapen in het weekend, veel mensen kennen het wel. In een bericht van de Telegraaf wordt echter geclaimd dat dit helemaal geen zin heeft. Professor Russel Foster wordt in het artikel opgevoerd als expert op het gebied van circadiaan ritme. Hij stelt dat je door langer uit te slapen in het weekend je gemiste rust niet in haalt en dat het zelfs averechts kan werken.
Je hebt slaaptekort als je je overdag vermoeid, geïrriteerd of impulsief voelt en niet op het toppen van je kunnen presteert. Als je vervolgens uitslaapt in het weekend, heb je je slaaptekort na twee dagen weekend nog niet ingehaald, zelfs niet als je meer dan 10 uur per nacht slaapt. Het zou daarentegen juist je biologische klok in de war brengen. Daarnaast mis je de ochtendzon wanneer je uitslaapt, waardoor het lastiger zou zijn om wakker te worden en ’s avonds weer te gaan slapen.
Om uit te vinden of deze stelling klopt, ben ik als eerst op zoek gegaan naar het artikel wat Professor Foster hierover gepubliceerd heeft. Dat gaat om dit artikel over het belang van regelmaat in het slaapritme. Hoewel in dit artikel wordt geconcludeerd dat mensen met een regelmatig slaapschema gezonder zijn en beter presteren, wordt de claim van Foster in de laatste zin van dit artikel, waar hij zelf aan mee heeft gewerkt, onderuitgehaald. Letterlijk vertaald, staat er: ‘Echter, wanneer de slaap duur tijdens werkdagen onvoldoende is, kan het voordelig zijn om 1-2 uur slaap in te halen op werkdagen.
Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar dit onderwerp, maar het is lastig om daar een eenduidige conclusie uit te trekken. Zo meldt onderzoek van de Sleep Research Society dat mensen die in het weekend hun gemiste slaap inhalen minder kans hebben op obesitas. Anderzijds zegt Eus van Someren, slaaponderzoeker aan het Nederlands Herseninstituut, in een NEMO Kennislink dat slaaptekort juist zorgt voor gewichtstoename en insuline-ongevoeligheid. Ook zou het volgens hem zorgen voor een verstoring van je biologische klok, alsof je elke maandag de klok verzet naar wintertijd.
Om duidelijkheid te krijgen over dit onderwerp nam ik contact op met Irma Leijten, expert op het gebied van slaap. Zij zet de feiten even duidelijk op een rijtje. ‘Om goed te kunnen functioneren en presteren is het belangrijk dat je ’s nachts een diepe slaap krijgt. Een vast ritme is essentieel om deze diepe, kwalitatieve slaap te krijgen. Als je in het weekend veel meer slaapt dan normaal, brengt dat je ritme in de war en dus vermindert je slaapkwaliteit ’ Maar ook Leijen erkent dat dat voor veel mensen lastig is. ‘Wanneer je in het weekend het slaaptekort uit je werkweek wilt inhalen, kun je dat het beste doen door maximaal 1 uur langer te slapen dan je normaal doet. Slaap je langer dan dat uur, kom je al snel in de zogenaamde remslaap, ook wel de droomslaap genoemd, waarin je juist veel energie verbruikt en niet uitrust. Slechte slaap heeft gevolgen voor onder andere je humeur, concentratievermogen en eetgedrag. ’
Irma geeft ook nog de tip voor mensen die ’s nachts niet aan voldoende slaap komen: doe een powernap! Een powernap van 20 minuten kan volgens haar heel effectief zijn. Als je echter langer dan 20 minuten slaapt, kom je in diepe slaap, wat ervoor kan zorgen dat je ’s nachts niet meer in slaap komt.
We kunnen concluderen dat de claim ‘bijslapen in het weekend heeft geen zin’ grotendeels klopt. Lang uitslapen in het weekend zorgt ervoor dat dat je uit je slaapritme raakt, waardoor je vervolgens slechter slaapt. Dit kan invloed hebben op je humeur, je concentratie en je eetgedrag. Wel kan het nuttig zijn om maximaal 1 uur langer te slapen dan normaal, of een lekker middagdutje te doen.
