‘We staan in Nederland al duizend dagen stil’, aldus Frans Timmermans bij WNL Op Zondag over het klimaatbeleid van demissionair minister Rob Jetten. Na een reactie en kritiek van Jetten rectificeert Timmermans de uitspraak. Hij brengt de nuance aan dat hij eigenlijk alleen stikstof bedoelt. Klopt het dat het kabinet daarover heeft stilgezeten? In de praktijk blijkt dat ze daadwerkelijk wel maatregelen omtrent stikstof heeft genomen. Maar dat het erop lijkt dat die weinig impact hebben gehad. 

Timmermans begint zijn relaas met dat het kabinet vooral ruzie heeft gemaakt en ‘weinig stappen vooruit heeft gezet’. Hij heeft daarmee ook specifiek kritiek op Jetten, omdat hij onderdeel was van het kabinet als minister van Klimaat en nu als lijsttrekker van D66 klimaat weer hoog op de agenda heeft staan. Jetten reageerde op X (twitter) met: ‘Frans, is het lastig te erkennen dat een andere lijsttrekker ook iets goeds heeft gedaan?’ Daarna somt Jetten op het medium een lijstje op met maatregelen die zijn genomen op het gebied van klimaat. Zo noemt hij onder andere dat Nederland binnen één jaar van het Russische gas af is en de klimaatdoelen voor 2030 binnen bereik zijn. Hierbij valt wel de kanttekening te plaatsen dat 2023 het eerste jaar is, waarin deze doelen haalbaar lijken te zijn. Zo berekende het Planbureau voor de Leefomgeving in september. Jetten gaat verder over energierekeningen die lager zijn geworden en dat Nederland ‘kampioen zonne-energie van Europa’ is geworden.

Duurzaamheid in het algemeen

Al deze maatregelen vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, hebben te maken met duurzaamheid in algemene zin. De vraag is of er ook iets aan het, door de PVDA/GL verwoorde, stikstofprobleem is gedaan. Dit ligt erg gecompliceerd en genuanceerd. Jan Willem Erisman, hoogleraar duurzaamheid aan de Universiteit Leiden, legt het uit. ‘Het kabinet heeft veel gedaan, maar dat heeft niet tot maatregelen geleid die zoden aan de dijk zetten en dus ook niet geleid hebben tot een forse reductie van de stikstofdepositie.’ Oftewel, geen werkende maatregelen. Al zijn er wel een enkel positief punt. ‘Beter gaat het met de stikstofemissies. Al is dat geen stikstofbeleid, maar het gevolg van klimaatbeleid. Dit is een ontwikkeling door maatregelen voor duurzame energie.’ De verantwoordelijke voor duurzame energie is Rob Jetten. Een dubbele conclusie dus. 

Over specifiek het stikstofbeleid is Erisman minder positief: ‘De enige echte verplichtende maatregel, was de snelheidsvermindering overdag op snelwegen. De rest is allemaal vrijwillig. De landbouw emissies dalen weinig.’ De resultaten van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit lijken Erisman minder te bekoren: ‘Zei hebben gewoon veel te weinig daadkracht getoond.’ 

Timmermans heeft deels gelijk 

De eerste uitspraak van Frans Timmermans dat het kabinet Rutte IV niets aan klimaat heeft gedaan, is feitelijk onjuist. Niet alleen Rob Jetten zelf ontkracht dit, ook hoogleraar Jan Willem Erisman is het er niet mee eens. Wel geeft hij aan dat op stikstof er concreet zo goed als niets is gebeurd. Waar er is getracht maatregelen te nemen, bleek dit in de praktijk onvoldoende. De latere bewering van Timmermans dat het stikstofbeleid stil heeft gestaan, is daarom niet eens onlogisch. Erisman sluit af met de conclusie dat er ‘te weinig stikstofbeleid’ is gevoerd en dat de uitspraak van Timmermans ‘feitelijk onjuist’ is, maar in de praktijk klopt.