In een live verslag van de verkiezingen op de site van het Algemeen Dagblad vertelt Hugo de Jonge, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Orde, dat er met spoed gewerkt moet gaan worden aan de toegankelijkheid van de stemlokalen. Hij claimt dat uit de evaluatie van de verkiezingen van afgelopen jaar blijkt, dat 80% van de stemlocaties niet voor iedereen bereikbaar was. Echter was die evaluatie niet representatief genoeg om deze conclusie te trekken.
Op woensdag 22 november mag er weer gestemd worden door de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Het rode potlood wordt dan op locaties door heel Nederland weer opgepakt om vervolgens aan te kruisen wie de komende vier jaar lid mag worden van de Tweede Kamer. Van 7:30 tot 21:00 zijn de stembureaus weer open en kunnen de kiezers de hele dag door binnenlopen.
Even naar het stembureau lijkt voor veel mensen vanzelfsprekend, toch is dit voor mensen met een beperking soms nog lastiger dan gedacht. Te smalle doorgangen, zware deuren en hoge opstapjes zijn zoal dingen waar mensen met een beperking tegenaan kunnen lopen. Het streven van de kiesraad is om de stemlokalen allemaal toegankelijk te laten zijn voor iedereen. Toch was dit, zeker vorig jaar, niet het geval. Terwijl we in 2021 ondervonden dat 23% van de stemlocaties niet toegankelijk was, was dit in 2022 opgelopen naar wel 63%. Dit blijkt uit een Steekproef Toegankelijkheid Stemlokalen die is gedaan door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties tijdens de verkiezingen van 2022. Het is echter nog maar de vraag in hoeverre deze steekproef representatief is voor Nederland.
Denise Janmaat, directrice van het Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid zegt dat iedereen moet kunnen stemmen. Dit staat ook in het VN-verdrag van de gehandicapten. Ze merkt dat de toegankelijkheid bij stemlocaties beter kan.
Denise is zelf 30 jaar geleden zelf in een rolstoel beland en vertelt ook waarom het zo belangrijk is dat die toegankelijkheid verbeterd wordt. ‘Als ik naar de locaties in onze eigen gemeente kijk, zit het ook in de kennis die mensen niet hebben. Toegankelijkheid is nu nog een probleem omdat mensen niet precies weten waar ze op moeten letten’, zegt Denise. ‘Je weet niet wat mensen die een beperking hebben eigenlijk allemaal tegenkomen.’ Zo vertelt ze dat het al kan gaan om hoever het potlood op tafel ligt, omdat bijvoorbeeld mensen in een rolstoel daar soms niet bij kunnen.
Als we de cijfers uit de steekproef aanhouden, hebben we dus van 2021 naar 2022 een flinke daling in het toegankelijkheidsgehalte doorgemaakt. Gemeenten krijgen wel een handleiding om de stemlocaties zo toegankelijk mogelijk te maken maar waar gaan het dan mis bij gemeenten? ‘Het is vrij ingewikkeld want het gaat om elk stoepje en elke deur waar mensen met een beperking een probleem kunnen ervaren. Ook wordt het vaak georganiseerd in sporthallen en scholen waar mensen met een beperking niet zo snel zouden komen’, aldus Denise.
De steekproef geeft dus aan dat de toegankelijkheid van stembureaus achteruit is gegaan tussen 2021 en 2022. Als we dieper ingaan op deze steekproef, blijken er wel een aantal haken en ogen aan te zitten. De steekproef is namelijk gedaan onder 60 locaties door heel Nederland. Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties moet de steekproef onder 361 locaties uitgevoerd worden, om het representatief te laten zijn voor de 5800 stemlocaties in Nederland. Het zou dus kunnen zijn dat tijdens de steekproef, waar Hugo de Jonge zijn uitspraken op baseert, er precies is getest bij de 60 locaties waar de toegankelijkheid niet op orde was.
Toch zou je wel kunnen zeggen dat de toegankelijkheid is verslechterd door de enorme daling die we zien in de cijfers uit de steekproef. Dit is niet voor niets. Natuurlijk haalt het gebrek aan toetsing, de betrouwbaarheid van de evaluatie onderuit maar er wel degelijk sprake van een daling. Ook bevestigt Denise van het Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid, dat we moeten werken aan de toegankelijkheid tijdens de verkiezingen.
Echter, is Hugo de Jonge niet voorzichtig genoeg geweest in zijn uitspraken. Hij had zich in deze evaluatie kunnen verdiepen en dan tegen kunnen komen dat er niet genoeg getest is om tot een redelijke conclusie te komen.
