Sinds 12 november is het Museum Arnhem een tentoonstelling rijker. Rondom de tentoonstelling is wel wat commotie. Het is namelijk een tentoonstelling waarin Duitse propagandakunst uit de tweede wereldoorlog te zien is. Propagandakunst is niet iets wat zich alleen in die tijd afspeelde.
Van 1937 tot 1944 waren er in Duitsland grote kunsttentoonstellingen (Großen Deutschen Kunstausstellungen). Hierin werd kunst getoond die voldeed aan de opvattingen van het naziregime. Doormiddel van deze propagandakunst leidde de Duitse regering hun burgers af van de oorlogsmisdaden en verlekkerde ze hun ideologie.
Hierover was eerder in 2019 al een tentoonstelling in het Design Museum Den Bosch. Ook daar was er veel kritiek op het tentoonstellen van nazikunst. Toen werd er geprotesteerd en
Ivo Saliger, Oordeel van Paris, 1939, Collection Deutsches Historisches Museum, Berlin. Photo: A. Psille. Bron: Museum Arnhem
Het naziregime had verschillende wensen rondom de kunstwerken. Zo wilde ze alleen realistische kunstwerken tentoonstellen en toonde ze enkel positieve beelden over de ‘goede’ Duitsers. Dit waren dus sterke gespierde mannen met blond haar en blauwe ogen. En vrouwen werden vaak naakt afgebeeld. Conservator Jelle Bouwhuis van het Museum Arnhem zegt hiervoor dat vrouwen werden afgebeeld als begeerlijke broedmachines. Er zijn daarom ook vele schilderijen te zien met een moeder en vele kindertjes. Verder zegt Bouwhuis dat de naakte vrouwen ook op ansichtkaarten terecht kwamen en opgestuurd werden naar de soldaten aan het front. De nazi’s probeerde in die tijd dus zeker een bepaald beeld van hunzelf te schetsen. De nazi’s waren erg trots op hun prestaties rondom de Tweede Wereldoorlog.
Het kunstwerk die Picasso heeft gemaakt als protest. Bron: museoreinasofia
Verschillende kunstenaars protesteerden tegen de propaganda kunst. Propaganda expert Tonie Broekhuijsen geeft een voorbeeld: ‘Op 26 april 1937 bombarderen Duitse bommenwerpers, samen met de Italiaanse luchtmacht, het Spaanse stadje Guernica. Er worden honderden burgers gedood en een groot deel van de stad wordt vernietigd. Dit was voor WO2 in de Spaanse burgeroorlog. De Nazi’s en de Italiaanse fascistenleider steunden de Spaanse fascisten van Franco. De Spaanse kunstenaar Pablo Picasso was enorm tegen de Duitse nazi’s en de Italiaanse fascisten. En maakte een kunstwerk over het gebombardeerde plaatsje Guernica als protest tegen het geweld van de nazi’s en fascisten.
Tentoonstellingsgids Entartete Kunst in 1937 bron: Museum Arnhem
Entartete kunst voorbeeld: Expressionistisch schilderij van Franz Marc. Bron: meisterdrucke
De nazi’s lieten ook duidelijk zien welke werken ze geen fan van waren. Deze kunst werd bestempeld als Entartete kunst (ontaarde kunst), of terwijl kunst die niet aan de eisen van de nazi’s voldeed. Deze kunstwerken kregen hun eigen tentoonstellingen. Deze waren niet bedoeld om de werken te bewonderen, maar om uit te lachen. Deze tentoonstelling werd druk bezocht, het is zelfs de meest bezochte moderne kunsttentoonstelling ter alle tijden. In deze tentoonstelling stonden maar weinig Joodse kunstwerken. Vooral kunstwerken die of de ideologie van de nazi’s tegenspraken of ‘te’ abstract waren vulde het museum.
Niet iedereen is blij met de tentoonstelling. Sommigen vinden het geen goed idee om de nazikunst een podium te geven. Anderen zijn juist wel blij met de tentoonstelling, volgens hen is het belangrijk om te tonen voor educatie doeleinden,
In 2019 was er ook kritiek op het Design Museum Den Bosch die ook nazikunst toonde. Er werd geprotesteerd tegen de tentoonstelling Design in het Derde rijk, doormiddel van een hakenkruis die voor het museum met rode lopers werd afgebeeld. Daarmee wilde de protestant de rauwheid van de nazi’s aantonen.
Wil je nog meer te weten komen over de relatie tussen kunst en propaganda? Kijk dan hieronder de videoreportage.
