Vanaf donderdag, 14 maart, is de nieuwe documentaire van Willy Lindwer (77) te zien in de bioscoop. In deze documentaire, genaamd Verdwenen Stad, duikt Lindwer, samen met schrijver Guus Luijters, in op de Jodenvervolging in Amsterdam gedurende de Tweede Wereldoorlog en welke rol de Amsterdamse tram hierbij heeft gespeeld.
Volgens de Nederlandse journalist Geert Mak wonen er voor de oorlog zo’n tachtig duizend Joden in Amsterdam. Hiervan zouden er slechts vijfduizend de oorlog hebben overleefd. Een aanzienlijk deel van de gedeporteerde, Amsterdamse Joden zouden zijn vervoerd door middel van de Amsterdamse tram. Hier zijn Lindwer en Luijters achter gekomen door een aantal facturen die de Amsterdamse trammaatschappij, de GVB, destijds heeft verstuurd aan de Duitse bezetter. In deze facturen worden kosten in rekening gebracht voor het vervoeren van Joden naar de treinstations van Amsterdam. Deze facturen waren tot voorheen niet bekend en de Amsterdamse tram heeft nooit eerder toegegeven bij de deportatie van Joden betrokken te zijn geweest.
Voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog wonen er zo’n honderdveertig duizend Joden in Nederland. Na de oorlog zijn dit er nog geen 36 duizend. Hoewel het lastig is om precies te zeggen hoeveel Joden er precies uit Nederland zijn gedeporteerd, ligt dit aantal wel ontzettend hoog. Zo verteld Jos Trippenzee, docent geschiedenis aan de lerarenopleiding op de Hogeschool Rotterdam.
“Nederland heeft, naast Duitsland, de meeste Joden gedeporteerd in heel Europa. Dit komt vooral, omdat Nederland heel nauwkeurig bijhield wie er allemaal Joods waren en waar ze precies woonden. Dit maakte het eigenlijk heel makkelijk voor de Duitsers. Daarnaast werken Nederlandse ambtenaren over het algemeen gewoon mee met het gezag dat er op dat moment is, ook als dat bijvoorbeeld Duits is. De burgerlijke stand heeft dus keurig netjes aan de Duitsers verteld waar alle Joden wonen en de politie heeft ze ook gewoon opgepakt.”
Afgelopen maandag was de première van Verdwenen Stad in Pathé Tuschinski. Verslaggever Sverre Kolman was hierbij aanwezig.
