Met het begin van de lente komt ook het ochtendlicht steeds vroeger binnen. Velen genieten van wakker worden met de opkomende zon en laten bewust licht binnen door ‘s nachts de gordijnen open te laten. In een recent gepubliceerd artikel in Libelle wordt hiervoor gewaarschuwd. Het risico op hart- en vaatziekten zou hierdoor verhoogd worden.
27 maart verscheen dit artikel op de website van Libelle, een Nederlands tijdschrift voor vrouwen dat wordt uitgegeven door DPG Media. In het desbetreffende artikel worden de gevolgen vermeld van het slapen in een kamer die niet is afgesloten voor licht van buitenaf. ‘Dit kan leiden tot slaapproblemen. Ook kan het resulteren in een verhoogde bloeddruk en bloedsuikerwaarde. Beide zijn triggers voor het optreden van bepaalde aandoeningen, zoals beroertes en hartaanvallen.’
Chinees onderzoek
In het artikel wordt verwezen naar een bericht van de Engelse krant Daily Mail. Hierin wordt verwezen naar een artikel gepubliceerd op ahajournals.nl. Dit is een wetenschappelijk tijdschrift uitgegeven door ‘The American Heart Association’ gericht op onderzoek over hart- en vaatziekten en beroertes. De pagina betreft een groot, Chinees onderzoek uitgevoerd in de stad Ningbo. De relatie tussen het slapen in een door licht vervuild gebied en het krijgen van cerebrovasculaire ziekten (CeVD) werd onderzocht. Tussen 2015 en 2021 werden meer dan 28 000 proefpersonen gevolgd. In totaal werden er 1278 gevallen van CeVD en 910 beroertes geconstateerd. Genoeg voor de onderzoekers om de volgende conclusie te trekken: ‘Niveaus van blootstelling aan kunstlicht buitenshuis ‘s nachts is positief geassocieerd met het risico op CeVD.’
Lichtvervuild gebied: Lichtvervuiling is de verandering van het natuurlijke lichtniveau in de nacht, veroorzaakt door kunstmatige lichtbronnen. Denk hierbij aan lantaarnpalen, lichtgevende reclameborden en koplampen van langsrijdende auto’s. Meer dan 80 procent van de wereldbevolking leeft onder een door licht vervuilde hemel.
Cerebrovasculaire ziekten: Deze term heeft specifiek betrekking op aandoeningen die het bloedvatstelsel van de hersenen aantasten. De focus ligt op de bloedtoevoer naar de hersenen en de gevolgen van onderbrekingen in die bloedtoevoer. Zoals bijvoorbeeld een beroerte.
Foutive titel
Met dit in gedachten wordt al snel de misvatting in de titel van dit artikel duidelijk. Er wordt gekopt dat er risico is op hart- en vaatziekten, maar dit behoeft verduidelijking. Hart- en vaatziekten vallen onder de noemer van cardiovasculaire aandoeningen, welke een breed scala van aandoeningen omvatten die het hart en de bloedvaten in het hele lichaam aantasten. Maar in het onderzoek waarop het artikel is gebaseerd, wordt gesproken over cerebrovasculaire aandoeningen. Deze laatste categorie richt zich specifiek op aandoeningen die het bloedvatstelsel van de hersenen aantasten.
Kanttekeningen onderzoek
Het onderzoek kent verschillende kanttekeningen. Zo ontbreekt expliciete informatie over de rol van gordijnen of andere methoden die de deelnemers hanteerden om licht binnen te laten of juist buiten te houden. Het onderzoek concentreerde zich enkel op het analyseren van satellietbeelden om een inschatting te maken van de omvang van lichtvervuiling in relatie tot de deelnemende patiënten. In het artikel wordt dan ook vermeld: ‘Beperkingen van het onderzoek omvatten onder andere het ontbreken van gegevens over de blootstelling aan binnenshuis licht voor de deelnemers, evenals het gebruik van verduisterende gordijnen.’
Bovendien werd een deel van het onderzoek uitgevoerd tijdens de coronapandemie, wat mogelijk de gezondheidsrisico’s van mensen heeft beïnvloed door veranderingen in levensstijl. Daarnaast was de gemiddelde leeftijd van de proefpersonen 62 jaar, wat niet overeenkomt met de gemiddelde leeftijd van de Libelle-lezer, waarvan de doelgroep tussen de 25 en 55 jaar oud is.
Eerdere studies
Er zijn al eerder onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van blootstelling aan kunstmatig licht gedurende de nacht. Dit maakt de gesuggereerde impact op de gezondheid aannemelijker. Deze studie heeft een verband aangetoond tussen lichtvervuiling en obesitas, diabetes en hypertensie. En dit onderzoek naar een verband met hartziekten. Ook allebei met proefpersonen binnen de doelgroep van 65-plussers.
Onwetendheid bij Nederlandse organisaties
Het onderzoek is voorgelegd aan verschillende organisaties, waaronder de Hartstichting, Hersenstichting, Stichting Hersenletsel en het Nivel. Tot op heden hebben zij laten weten niet bekend te zijn met het Chinese onderzoek of het verband tussen cerebrovasculaire ziekten en blootstelling aan kunstlicht van buitenaf gedurende de nacht. Dave Krajenbrink, woordvoerder van de Hartstichting zegt wel: ‘In algemene zin kunnen we als Hartstichting stellen dat kunstlicht kan leiden tot slaapproblemen, en uit onderzoek weten we dat slecht slapen een risicofactor is voor hart- en vaatziekten.’ De vraag is ook voorgelegd aan de Stichting Hersenletsel, zij hebben toegezegd hierop terug te komen.
Conclusie
Gezien de omvang van het onderzoek lijkt het verband geloofwaardig, vooral wanneer eerdere studies worden meegenomen die wijzen op een relatie tussen kunstlicht en gezondheidsproblemen. Desondanks zijn er kanttekeningen bij dit onderzoek, wat twijfel zaait over de generaliseerbaarheid van de resultaten. Bovendien, gezien het feit dat veel kennisinstellingen en betrokken organisaties (nog) niet op de hoogte zijn van dit verband, is het nog te vroeg om deze bewering als waarheid te beschouwen.
