Onveilig voelen op straat is iets waar ruim 80 procent van de vrouwen tussen de vijftien en vijfentwintig ervaart. Volgens Krista Schram van Hogeschool Inholland komt dit omdat de publiek ruimte ontworpen is voor jongens en er geen rekening gehouden wordt met de behoefte van vrouwen.

Claim
Op 9 april kwam vanuit Hogeschool Inholland, TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam een onderzoek uit. Het onderzoek ging over dat de inrichting van publieke ruimtes ten behoeve van jongens en jonge mannen wordt overgenomen en er weinig aandacht is voor de wensen van meiden en jonge vrouwen. Het onderzoek is in elkaar gezet doormiddel van literatuur en tien straatinterviews met meiden in Rotterdam-Zuid. Na het verzamelen van alle informatie zijn een aantal ontwerpprincipes en participatieprincipes gemaakt om het probleem op te lossen. De literatuur die in het onderzoek gebruikt wordt gaat over factoren die het gevoel van veiligheid in de buitenruimte beïnvloeden van vrouwen uit de leeftijdscategorie 12-18 jaar. Ook zijn er internationale onderzoeken betrokken naar de beleving van de openbare ruimte in het algemeen.

Publieke ruimtes
Het ontwerpen van een openbare ruimte is afhankelijk van hoe de gemeente dit organiseert en het project. Het kan voorkomen dat een gemeente zelf stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten of ontwerpers in dienst neemt voor de openbare ruimte. Bij herontwikkeling of nieuwbouw kan ook de gehele planontwikkeling en ontwerp worden gedaan door een advies-of ingenieursbureau, een ontwerpbureau, een projectontwikkelaar of woningcorporatie. Wie er ook ontwerpt moet rekening houden met veel verschillende thema’s en belangen. Denk aan groen, klimaat, duurzaamheid, verblijfskwaliteit, verkeer, toegankelijkheid, bereikbaarheid, sociale en fysieke veiligheid en bijvoorbeeld kind vriendelijkheid of senior vriendelijk. Het artikel gaat erop dat de inrichting van een park mannen en jongens aantrekt want er is een plek om te voetballen, skaten en basketballen. “In veel gevallen is de gemeente de opdrachtgever. In ieder geval parken, pleinen en straten zijn bijna altijd overheidsterrein en dus wordt het beheer en onderhoud door de gemeente gedaan. In grote steden hebben daar aparte ingenieursbureaus,” legt Douwe Wielenga adviseur van de Raad voor de leefomgeving en de infrastructuur uit.

De gemeente Utrecht hanteert bijvoorbeeld bij het maken van sport- en beweegplekken zeven regels. Bij regel twee wordt er een onderzoek gedaan naar de beweegvriendelijke openbare ruimte en de wijkspeelruimtescans. Hier kijken ze naar wie er in een wijk of buurt woont, wat de sport- en beweegbehoefte van een wijk of buurt is en wat voor plekken er al in de wijk of buurt zijn. Ook worden gebruikers betrokken aan het proces.

Onveilig gevoel
Op de tijd van publicatie zijn er meerdere onderzoeken gaande over het onveilig voelen van meiden en vrouwen in Nederland. Zo is pointer van KRO-NRCV nu bezig met het in kaart brengen wat voor plekken het zijn, waar ze zich bevinden en bekijken of er iets te verbeteren valt. Ook blijkt uit de veiligheidsmonitor van 2023 dat vrouwen (van 15 jaar of ouder) zich vaker onveilig voelen in hun eigen buurt dan mannen, 18 procent tegen over 12 procent. Ook sport 15 procent van de vrouwen onder de 25 niet meer buiten en ontwijkt de helft van hen bepaalde locaties. “Bepaalde groepen worden dominanter, maar dat heeft meer te maken met het gebruik dan met het ontwerp te maken,”

Conclusie
Dat vrouwen zich niet veilig voelen wordt met verschillende onderzoeken aangegeven dat dit juist is. Wat verkeerd gaat met deze claim is de verwoording. Het wordt verwoord alsof heel Nederland met dit probleem worstelt en dat tijdens het ontwerpen alleen naar de behoeftes van mannen wordt gekeken. Terwijl het onderzoek gedaan is in Rotterdam en Rotterdam-Zuid en ook is er alleen gesproken met tien meiden in Rotterdam-Zuid. Hierdoor zijn niet de meningen en ervaringen van andere meiden in heel Nederland meegenomen. Ook is er niet gesproken mensen die de infrastructuur inrichten om het te hebben over hoe zij zo’n publieke ruimte inrichten. De claim klopt deels. Het is inderdaad waar dat (jonge) vrouwen zich niet veilig voelen op straat. Wat niet klopt is dat er alleen gekeken wordt naar de behoefte van jongens bij het ontwerpen van publieke ruimtes, want volgens RLI wordt er niet specifiek naar het geslacht gekeken. Maar juist naar de mensen die in de omgeving wonen.