Volgens het CBS werden er in 2022 in Nederland 35.500 eerste asielaanvragen gedaan. Al deze asielzoekers moeten ergens gehuisvest worden. Lilian Marijnissen, lijsttrekker van de SP, beweert dat de opvang van asielzoekers niet eerlijk onder de gemeenten verdeeld wordt. Zij beweert namelijk dat in arme gemeenten meer asielzoekers opgevangen dan in rijke gemeenten.
De claim
“De gemeenten met inwoners met lage inkomens vangen twee keer meer op dan rijke gemeenten.” Dit beweerde Lilian Marijnissen van de SP op zondag 8 oktober 2023 in de uitzending van WNL Op Zondag. Marijnissen zegt dat naar aanleiding van deze claim de SP ervoor wil zorgen dat niet de armste gemeenten meer de meeste vluchtelingen op moeten vangen, maar dat het grootste deel naar de rijkste gemeenten moet gaan.
Verdeling van asielzoekers
Uit cijfers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) blijkt dat er ongeveer 200 opvanglocaties in Nederland zijn. Deze zijn verspreid over ruim 125 gemeenten. Het COA houdt bij hoeveel asielzoekers er per locatie kunnen worden opgevangen. Hierbij wordt in dit onderzoek geen onderscheid gemaakt tussen reguliere- en tijdelijke opvanglocaties. De opvanglocaties die op de site van het COA te vinden zijn, zijn allemaal in het beheer van het COA zelf. Over opvanglocaties die beheerd worden door gemeenten, zijn geen cijfers te vinden. Ook ontbreekt er bij de cijfers van het COA de datum van wanneer deze gepubliceerd zijn.
Met 3200 opvangplekken staat Amsterdam op kop wat betreft de opvang van asielzoekers. De gemeente Westerwolde, waar het asielzoekerscentrum in Ter Apel is gevestigd, staat op de tweede plek wat betreft opvang. Hier zijn 2000 opvangplaatsen. Westerwolde wordt opgevolgd door Arnhem, waar 1832 asielzoekers worden opgevangen.
Er zijn ook een aantal gemeenten die wel asielzoekers opvangen, maar minimaal. Hieronder vallen bijvoorbeeld het Friese Opsterland (20), en de in Drenthe gevestigden Noordenveld (25) en Vries (28). Er zijn natuurlijk ook gemeenten die helemaal geen asielzoekers opvangen.
Rijk versus arm
Uit de meest recente cijfers van AlleCijfers.nl blijkt dat in 2021 Bloemendaal de rijkste gemeente van Nederland was. De inwoners van Bloemendaal hadden toen een gemiddeld inkomen van €47.000 per jaar. Laren en Wassenaar volgen met allebei een gemiddeld inkomen van €46.000 per jaar. Van deze drie gemeenten vangt alleen Wassenaar asielzoekers op. Laren en Bloemendaal vangen ook zelfstandig, zonder samenwerking met het COA, geen asielzoekers op. Met 930 opvangplekken staat Wassenaar op de twaalfde plek wat betreft de hoeveelheid asielzoekers die gemeenten in Nederland opvangen.
De drie armste gemeenten van Nederland, Urk, Pekela en Achtkarspelen, vangen allemaal geen asielzoekers op.
In onderstaande tabel is te zien dat geen enkele gemeente die in de top 10 staat qua aantal opvangplekken, ook in de top 10 staat als het gaat om de gemeenten met de hoogste inkomens van Nederland. Het valt op dat er vooral gemeentes met een laag gemiddeld inkomen hoog scoren als het gaat om opvangplekken.
https://localfocuswidgets.net/6526f8d361b17
Keuze van locatie opvang
In Nederland verzorgt het COA in samenwerking met gemeentes de opvang van asielzoekers. Gemeenten bieden opvanglocaties aan en het COA beslist dan of de locaties geschikt zijn. Als deze locaties geschikt zijn voor opvang zorgt het COA ervoor dat de asielzoekers op deze opvangplaatsen terechtkomen.
In welke gemeenten er asielzoekers worden opgevangen ligt bij de gemeenten zelf, zegt Edward Ernst van het COA. “Wij maken samen met gemeenten afspraken over de opvang van asielzoekers. Dit gebeurt allemaal op vrijwillige basis.” Waarom niet alle gemeenten opvang aanbieden weet Ernst niet. Dat rijke gemeenten minder asielzoekers opvangen dan arme gemeenten, durft hij ook niet te bevestigen. “Ik hoor die verhalen ook wel eens voorbijkomen, maar er zijn geen exacte cijfers van die dat kunnen bevestigen of ontkrachten.”
Conclusie
Het is niet duidelijk of gemeenten met inwoners met lage inkomens meer asielzoekers opvangen dan gemeenten met hoge inkomens. Omdat het niet duidelijk is hoe oud de data van het COA is, en omdat de cijfers van opvang die niet door het COA wordt geregeld ontbreken, is er geen conclusie te trekken. Ook het COA zelf weet niet in hoeverre dit wel of niet waar is. Wel kun je aan de hand van de data stellen dat de kans groot is dat de claim waar is, omdat aan de hand van beschikbare cijfers te zien is dat gemeenten met lagere inkomens veel asielzoekers opnemen.
