Op donderdag 20 februari gaat het in een aflevering van het NOS-journaal over het kopen van spullen en het hebben van een shopverslaving. Gedagsonderzoeker Judith Roumen zegt hier dat; elke keer wanneer men nieuwe spullen koopt, waaronder kleding, er dopamine in de hersenen vrijkomt in het brein dat ons een geluksgevoel geeft. Echter is dit een over simplificatie en ligt veel complexer dan daar wordt gezegd.

Dopamine
Dopamine is een stof die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen. Het is een neurotransmitter. Neurotransmitters zijn een soort ‘boodschappers’ in de hersenen die informatie van de ene naar de andere zenuwcel overbrengen. Dopamine zorgt ervoor dat we ons onder andere tevreden en beloond voelen.

Dopamine is essentieel voor de functie van het hart en beweging. Dit betekent dat het altijd aanwezig is. Echter fluctueert het niveau aan dopamine wel sterk. Bij bepaalde handelingen of situaties zoals, eten, sporten, seks of drugsgebruik ligt het niveau van dopamine tijdelijk hoger. Een teveel aan dopamine kan ervoor zorgen dat belangrijke cognitieve functies worden verstoord, waardoor de gevoeligheid voor psychoses toeneemt. Een laag dopamine gehalte bemoeilijkt de aansturing van de spieren, wat mogelijk lijdt tot Parkinson symptomen zoals: spierstijfheid, traag bewegen en sterk beven. Dopamine speelt tevens een rol bij schizofrenie en psychose. Hierbij is er een verstoorde balans van neurotransmitters waaronder dopamine in de hersenen.

Op de vraag: Komt er altijd dopamine vrij dat ons een geluksgevoel geeft wanneer men kleding shopt antwoord Judith Roumen: “Nee waarschijnlijk niet. Alhoewel gemiddeld onderzoek aan toont dat bij kleding kopen het hele beloning circuit actief wordt, gaat het om de activatie in de nucleus accumbens. Deze verschilt per persoon.”

Diepere uitleg
Neuropsycholoog Kenan de Leeuw geeft diepgaandere uitleg over deze claim. Volgens Kenan is het mogelijk dat je dopaminegehalte verhoogd wanneer je een kledingstuk koopt wat je mooi vindt. Echter lijkt de Judith en de NOS te claimen dat dopamine alleen en altijd ontstaat bij specifieke handelingen, zoals kleding kopen, en elders niet. “Bij het kopen van kleding gaat de sluis open en daarna gaat de sluis weer dicht. Dat is niet hoe het werkt. Er komt voortdurend dopamine vrij in het brein en in het lichaam omdat dat een belangrijke rol speelt in beweging in aandacht motivatie, doelgerichte actie. Er is een constante flow van dopamine in het zenuwstelsel”, zegt hij.

Verslavingsgedrag
Niet iedere actie die ons een prettig gevoel geeft, lijdt direct tot een vorm van verslavingsgedrag. Zo komt er bijvoorbeeld dopamine vrij wanneer men onder de douche staat. Tegelijkertijd weten we ook dat we niet de gehele dag onder de douche kunnen staan en dat we dat niet constant opnieuw willen ervaren aangezien we andere prioriteiten hebben gedurende de dag. Dat zegt iets over de context die ertoe doet legt Kenan uit. Als je naar verslavingsgedrag kijkt heeft het met veel meer dingen te maken dan alleen maar het middelen gebruik/ gedrag zelf. Het vindt plaats in een bepaalde context. Je kan een bepaalde kwetsbaarheid.

Breinniveau
“We hanteren altijd het bio- psychosociale model”, vertelt Kenan. Uiteindelijk verslavingsgedrag komt voort uit biologische factoren, zowel genetisch als je lichamelijke toestand, psychologische factoren, zoals stress en sociale factoren zoals de context waarin je je bevindt. “Misschien zit je wel in een vriendengroep waarbij het heel erg wordt aangemoedigd om bepaalde kleding te kopen”, noemt Kenan als voorbeeld.

Conclusie
Het item laat lijken dat er even een soort luikje opengaat waarbij er wat dopamine uitkomt en het vervolgens weer dicht gaat. Dit is een over simplificatie en ligt veel complexer dan daar wordt gezegd. Iedereen beleeft op een andere manier plezier aan dingen. Dus is het niet zo dat er altijd dopamine vrijkomt wanneer men kleding koopt. Ten eerste komt er altijd dopamine vrij en daarnaast beleefd iedereen het kopen van kleding anders. Verhoudingsgewijs komt er mogelijk extra dopamine vrij wanneer iemand kleding koopt, maar al met al is dat heel relatief en verschilt het per persoon.