Er is momenteel veel discussie over de geplande bomenkap in het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug in de provincie Overijssel. Het doel van deze kap is om het heidelandschap uit te breiden en de biodiversiteit te verbeteren. Stichting NatuurAlert heeft bezwaar gemaakt tegen deze plannen, omdat ze van mening zijn dat dit tot natuurschade zal leiden. Maar klopt dat ook?

 Bewering: ‘Het kappen van bomen zorgt voor alleen maar meer natuurschade’

Oordeel: Afhankelijk van perspectief

Bron van de bewering: Stichting NatuurAlert in een brief aan de provincie Overijssel.

De Sallandse Heuvelrug is onderdeel van een familie van Nationale Parken in Nederland. Het park is ongeveer 35 km² groot en het gebied was sinds de middeleeuwen vooral begroeid met heide. Maar het heidelandschap staat nu onder druk door de negatieve effecten van stikstofuitstoot, verzuring, verdroging en versnippering. Volgens de website van Staatsbosbeheer vermelden ze dat: ‘Als we niks doen betekent het dat het karakteristiek heidelandschap verdwijnt en ook veel van de planten en dieren die hier leven.’ De bedoeling is om grote centrale heide te verbinden met voedselrijke natuurakkers in het buitengebied, zodat verschillende dieren zich makkelijker kunnen voortbewegen tussen de verschillende gebieden om zo eten te verzamelen. Dit betekent dat er bomen gekapt moeten worden om zo deze verbinding te realiseren. Maar mensen hebben hier problemen mee, waaronder stichting NatuurAlert. Afgelopen maandag, 11 september, hebben ze een brief gestuurd naar provincie Overijssel, die opdrachtgever is voor de kapping, met daarin dat ze vinden dat de bomenkap per direct stopgezet moet worden. Zij vinden dat de bomenkap alleen maar meer ‘natuurschade’ gaat brengen. Maar over welke natuurschade hebben ze het?

NatuurAlert maakt zich zorgen over drie aspecten: de regelgeving met betrekking tot bosbehoud voor CO²-opname, waardoor er juist meer bomen geplant moeten worden in Nederland, het voortdurend verdwijnen van natuur in Nederland, wat onrust met zich meebrengt, en de aanwezigheid van beschermde diersoorten, zoals de zandhagedis en de hazelworm, die mogelijk worden getroffen.

Het geplande moment voor de bomenkap is tussen twee broedseizoenen in, van september 2023 tot april 2024. Staatsbosbeheer benadrukt dat deze timing is gekozen om verstoring van de dieren te minimaliseren, omdat de meeste dieren in september nog actief zijn en voldoende gelegenheid hebben om zich te verplaatsen. Bovendien wordt de kap gemonitord door ecologen en markeren ze belangrijke schuilplaatsen voor dieren. Om zo zoveel mogelijk schade te beperken. ‘Maar dode dieren helemaal voorkomen kan helaas niet’, laat Marchel van Dun van Staatsbosbeheer weten.

NatuurAlert erkent de genomen maatregelen, maar ze uiten alsnog zorgen over de aanpak. Volgens Maarten van Vliet van NatuurAlert is de aanpak te ruw. Grote delen worden tegelijk verwijderd, met veel lawaai, wat schadelijk kan zijn voor veel dieren, en dit alles gebeurt in een relatief korte periode. Volgens Van Vliet zou het kappen van bomen op een meer zorgvuldige manier kunnen gebeuren, maar ze vermoedt dat dit wellicht meer kosten met zich meebrengt. Daarbij benadrukt Van Vliet dat het kappen in september de opbouw van de reserves van de hagedissen voor hun winterslaap verstoort, omdat ze dan juist actief zijn. Deze dieren zoeken daarbij hun slaapplaats bij boomstammen en onder strooisel, en tijdens de bomenkap worden deze stukken natuur verwijderd, zoals ook vermeld staat op de website van Staatsbosbeheer. Hierdoor krijgen de reptielen mogelijk niet voldoende kans om zich voor te bereiden op de winterslaap. Toch vindt Staatsbosbeheer dat de nieuwe omgeving juist gunstiger zal zijn voor de dieren, omdat ze meer toegang zullen hebben tot zonlicht en betere schuilplaatsen zullen vinden dankzij de heide. Ook Van Vliet gelooft dat de nieuwe omgeving voordelen met zich zal meebrengen, maar blijft het beleid toch tegenstrijdig vinden: ‘Het is alsof je eerst olifanten gaat slachten, dan hun leefomgeving gaat verbeteren, om ten slotte weer nieuwe olifanten te gaan plaatsen’.

Conclusie

Kortom, het is moeilijk om een definitieve conclusie te trekken over of het kappen van bomen natuurschade met zich mee gaat brengen, vanwege de complexiteit van dit onderwerp. Op korte termijn erkent Staatsbosbeheer dat, ondanks de zorgvuldige maatregelen, er beschermde diersoorten zullen sneuvelen. Op de lange termijn zijn zowel Staatsbosbeheer als Natuurmonumenten echter optimistisch over de voordelen voor de natuur en het heuvellandschap, hoewel het nog jaren kan duren voordat er een nieuw ecosysteem opgebouwd is.