Elle.nl insinueert met hun kop ‘Oké, dus papieren- en bamboe rietjes blijken nu ook schadelijk voor je gezondheid te kunnen zijn’, dat de recyclebare vervanger van onze plastic rietjes toch ook wat nadelen bevatten. De rietjes zouden stofjes bevatten die ‘schadelijk kunnen zijn voor de menselijke gezondheid’, namelijk PFAS. 

En op het eerste gezicht lijkt deze kop de waarheid te spreken. Het artikel refereert naar een onderzoek aan de Universiteit van Antwerpen door Thimo Groffen. In dit onderzoek hebben Groffen en wat collega’s de rietjes onderzocht van 39 verschillende merken. Wat blijkt; bij 18 van de 20 papieren rietjes werd PFAS aangetroffen, ook bij 4 van de 5 bamboe rietjes was het stofje aan te tonen, net als bij 3 van de 4 plastic rietjes, en twee van de 5 glazen rietjes. 

Het is ook al enkele jaren duidelijk dat PFAS stoffen nadelig zijn voor onze gezondheid. Zo beaamt ook Arne Alphenaar, Doctor in environmental technology en lid van het Expertisecentrum PFAS. Volgens Alphenaar worden deze zogenaamde ‘forever chemicals’ vooral gevaarlijk omdat ze in mens of natuur niet afbreken. “De stoffen worden met honderden tonnen per jaar geproduceerd, komen in het milieu, en verspreiden zich in onze voedselketens”, aldus Alphenaar. Volgens Alphenaar is PFAS geen hele giftige stof waar je meteen aan dood gaat, “maar wat het vervelend maakt is dat de stof zich eindeloos ophoopt in voedsel en in mensen. Er is een toenemende en permanente belasting op mensen en milieu van PFAS, iets wat bij mensen onder andere het immuunsysteem kan beschadigen”, aldus Alphenaar. 

Toegevoegd of gerecycled  

Wellicht kent u een variant van PFAS uit de Netflix serie ‘The Devil We Know’, over het chemiebedrijf DuPont dat de C8 variant van PFAS verwerkte in de productie van Teflon coating (met alle nadelige gevolgen voor mens en milieu van dien). Dergelijke stofjes zijn echter niet alleen te gebruiken om pannen en keukengerei te beschermen, maar bijvoorbeeld ook om producten waterafstotend te maken. “PFOS (een van de chemicaliën onder de PFAS paraplu) is vooral veel gebruikt om bijvoorbeeld kleding of pizzadozen waterafstotend te maken”, aldus Alphenaar, “je zou het kunnen zien als een soort kunstmatige zeep, het maakt materialen waar het op zit vet- en waterafstotend.”  

Het is echter nog niet helemaal duidelijk of dit ook de bron is van de PFAS in de onderzochte rietjes. Volgens Alphenaar is PFAS namelijk vrijwel onverwoestbaar. “Biologisch breekt het absoluut niet af. Chemisch valt het pas uit elkaar bij een temperatuur boven de 1100 graden”, aldus Alphenaar. Het is dus mogelijk dat de gevonden PFAS in de rietjes niet toegevoegd is door de producent, maar afkomstig is uit de grondstoffen die gebruikt worden om de rietjes te produceren. Het onderzoek van Groffen erkent zelf dat de rietjes ook gemaakt kunnen zijn van gerecycled papier dat voor het productieproces al vervuild is geraakt met PFAS. Hier is dus nader onderzoek nodig. 

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19440049.2023.2240908

Conclusie 

Hoewel het zoals eerder beschreven buiten kijf staat dat PFAS schadelijk is voor ons lichaam, is het zeker nog niet duidelijk of de beschreven PFAS niveaus in rietjes van papier of bamboe problematisch zijn. De bron van het PFAS en de hoeveelheid PFAS dat los komt uit de rietjes en in het lichaam beland moet eerst beter bekeken worden. De European Food Safety Authority (EFSA) stelde in 2020 vast dat 4.4 nanogram per kilogram lichaamsgewicht per week een ‘veilige’ grenswaarde is voor de consumptie van PFAS. De rietjes in kwestie bevatten ruim 3 nanogram PFAS per gram.  

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19440049.2023.2240908

Om te kunnen bepalen of dit een onveilige hoeveelheid is, moeten we echter eerst meer weten over de hoeveelheid PFAS die van het rietje in je drankje belandt. Iets dat überhaupt lastig te berekenen is, aangezien de overdracht van PFAS van een verpakking naar voedsel onderhevig is aan een grote hoeveelheid variabele zoals de temperatuur, de contacttijd van het voedsel met de verpakking, de pH waarde van het eten, het type verpakking, de conditie van de verpakking, en de manier van opslag. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit doet op dit moment onderzoek naar de zaak, en zal later met concretere antwoorden komen. Het is dus nog te vroeg om te stellen dat ‘papieren- en bamboe rietjes nu ook schadelijk voor je gezondheid kunnen zijn.’