Claim Lilian Marijnissen: “Wij weten als geen ander, armoede is een politieke keus”.

Uitkomst: Niet helemaal waar.

Door: Nina Swart

Afgelopen zaterdag zei Lilian Marijnissen, de lijsttrekker van de Socialistische Partij, op hun verkiezingscongres: “SP’ers, wij weten als geen ander, armoede is een politieke keus”. Deze uitspraak is voor een groot deel op waarheid gebaseerd, maar armoede is niet volledig gebonden aan politieke keuzes.

Wat bedoeld de SP precies met deze uitspraak?

De SP is meerdere malen benaderd om een reactie te geven, maar ze wilden niet reageren.

Nienke Boesveldt, socioloog en hoofdonderzoeker naar dakloosheid aan de UVA, zegt over de uitspraak het volgende: “Er zijn vele elementen waardoor er armoede is, de SP verwijst hierbij naar de structurele elementen. Het hangt een beetje af van hoe je ernaar kijkt, dat is het antwoord dat je krijgt als je het aan een wetenschapper vraagt denk ik. Je moet zoiets vanuit verschillende disciplines benaderen, want er is ruimte voor meerdere verklaringen.

Politieke elementen zijn vaak structurele elementen. Bijvoorbeeld; wat spreek je af over het minimumloon, hoe je belastingen verdeeld en het toestaan van onduidelijke contracten.”

Armoede in Nederland

Wanneer spreken we eigenlijk van armoede in Nederland? Het Sociaal en Cultureel Planbureau hanteert de volgende definitie: ‘Mensen zijn arm wanneer ze gedurende langere tijd niet de middelen hebben voor de goederen en voorzieningen die in hun samenleving als minimaal noodzakelijk gelden.’ In Nederland leven er op dit moment ongeveer 370.000 mensen in armoede, dat is 2,3% van de bevolking.

Het gaat de laatste tijd veel over bastaanszekerheid in de politiek. Zo beaamt ook hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek Peter Hein van Mulligen: “Ik denk dat veel partijen het nu over bestaanszekerheid hebben, omdat er duidelijk veel verandert is de afgelopen maanden. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de hoge energieprijzen. Mensen die niet veel aan die prijzen kunnen doen worden daarmee geconfronteerd en ze voelen een sterk toegenomen inflatie. Dit heeft bijgedragen aan de angst van bestaanszekerheid.”

Toch is de armoede in Nederland niet toegenomen. Sterker nog; de armoede is afgenomen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het percentage huishoudens dat langdurig onder de lage-inkomstengrens leeft, is gedaald van 2,4% in 2020, naar 2,3% in 2021.

Als je kijkt naar de cijfers van verder terug zie je ook dat de armoede is afgenomen. Je zou hierover kunnen zeggen dat het rechtse liberale beleid dat Nederland het afgelopen decennia heeft gekend, dus niet heeft bijgedragen aan een hoger percentage armoede.

Meerdere elementen aan armoede

Er zijn naast structurele elementen ook andere elementen waardoor armoede ontstaat. Boesveldt: “Het begint natuurlijk al bij opleidingen, onderwijs en de kwaliteit van onderwijs. Ook individuele keuzes die mensen maken spelen mee. We weten bijvoorbeeld dat als je in een lastigere situatie zit of als het onrustig is thuis omdat je klein behuisd bent, het zo kan zijn dat je opleidingsniveau lager is dan je potentie zou zijn. Dit zorgt ervoor dat je kansen op een goed betaalde baan verkleind worden.”

Dan is er ook nog een groep die in armoede beland omdat ze geïsoleerd raken van hun sociale vangnet. Dit zijn mensen die bijvoorbeeld in de war zijn geraakt, verslaafd zijn geworden aan drugs, of onlangs ontslag hebben gekregen uit een instelling of detentie. Het is moeilijk om deze groep te bereiken, maar Boesveldt ziet geen reden waarom dit niet zou kunnen: “Ik denk wel dat het kan. Dan maak je afspraken met elkaar over structurele modellen die ervoor zorgen dat mensen niet in de armoede kunnen raken. Als mensen dan bijvoorbeeld verslaaft raken, kun je daar ook iets aan doen, maar of mensen hulp willen blijft een individuele keuze.”

Conclusie

Of mensen in armoede leven ligt dus iets ingewikkelder dan dat het alleen een politieke keuze zou zijn. Maar de politiek kan wel een belangrijke rol spelen in het bieden van een vangnet voor de kwetsbaren in onze maatschappij.