Het neoliberalisme kwam in de jaren 80 naar ons land waarna ook snel de privatisering van overheidsbedrijven volgde. SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen claimt op X (voormalig Twitter) dat het volk door de privatisering van overheidsinstanties niets meer te zeggen heeft over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg.
Bewering: “Door privatiseringen hebben we niets meer te zeggen over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg. Geef zorgverleners het vertrouwen over hun werk in plaats van zorgverzekeraars!”
Oordeel: waarschijnlijk waar
Bron van bewering
08-10-23: In een debat met Laurens Dassen (Volt) en Joost Eerdmans (JA21) tijdens een opname van de omroep WNL sprak SP-fractievoorzitter Lillian Marijnissen over de privatisering van verschillende voorheen overheidsbedrijven in ons land. Ze legde de focus vooral op de privatisering van de zorg en stelde dat de macht die nu bij de zorgverzekeraars ligt in de handen moet zijn van de zorgverleners. Nadat het debat online stond deelde Marijnissen ook een deel van de video met daarbij een tweet op X. Zo stelde ze dat het volk door privatisering niks meer te zeggen heeft over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg. De tweet is als volgt:
“Door privatiseringen hebben we niets meer te zeggen over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg. Geef zorgverleners het vertrouwen over hun werk in plaats van zorgverzekeraars!”
Volgens Dr. Jelle van Baardewijk heeft de overheid inderdaad minder invloed op energie, OV en zorg dan je zou verwachten, Van Baardewijk: “‘Niets meer’ is onjuist inzake ov, waar via aanbesteding best wat controle is. Energie is inderdaad verregaand geprivatiseerd. Kijk je naar het thema gas, dan is NL in rap tempo aan het overschakelen, dat getuigt toch wel van enige invloed”. Volgens de hoogleraar is de privatisering van de zorg een kwalijkere zaak, “Het klopt dat zorginstellingen zo georganiseerd zijn dat concrete zorgverleners vaak het gevoel hebben hun werk niet goed te kunnen doen. Het klopt ook dat professionals weinig vertrouwen krijgen. Zorgverzekeraars zijn ook niet zomaar ‘het kwaad’ want de zorg barst uit haar voegen en andere werkwijzen zijn ook nodig”.
Was Privatisering van het Publieke Domein wel in het Publieke Belang?
Volgens een onderzoek genaamd, Was Privatisering van het Publieke Domein wel in het Publieke Belang? Van oud-hoogleraar Frans van Waarden. Kan privatisering iets wat eerst van iedereen was bijvoorbeeld het OV veranderen in handelswaar, ook wel commodificering genoemd. Door het privatiseren draait de hele markt om concurrentie en zo ook bij bijvoorbeeld de zorgsector, die in dit onderzoek als voorbeeld wordt gebruikt. De zorgsector heeft net als andere geprivatiseerde overheidsbedrijven zowel een publieke als een private verantwoordelijkheid. Het publiek heeft de zorg hard nodig maar de financiering en werkuitvoering worden door private handen uitgevoerd.
Volgens het onderzoek van Van Waarden heeft dit geleid tot een afname van de keuzevrijheid van de burger: Contracten en formele regels, waar de zelfstandige markt op draait zijn belangrijker geworden dan solidariteit en informele overeenkomsten. Er is sprake van een toegenomen bureaucratisering en een afname van flexibiliteit.
De afstand tussen burgers en ambtenaren wordt nog meer versterkt doordat de privatisering heeft gezorgd voor het aftreden van hiërarchie in het bedrijfsleven, alles gaat nu via contracten en niet via mensen waardoor het voor de burger maar ook de politiek lastig is om aanpassingen en wensen door te laten voeren in de publieke diensten. De flexibiliteit die al niet vanzelfsprekend was is verdwenen.
In de conclusie van zijn onderzoek beschrijft de hoogleraar hoe privatisering de Nederlandse burger heeft veranderd in een consument, die alleen de keuze kan maken om een product niet te kopen of om een dienst niet te gebruiken.
Waarschijnlijk betrouwbaar
De tweet van Marijnissen toont wel enige waarheid: “Door privatiseringen hebben we niets meer te zeggen over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg”. Na de privatisering van ons land is het voor de burgers en de politiek moeilijker geworden om dit soort publieke organisaties aan te pakken. Maar zoals bleek uit het onderzoek van Van Waarden kan de burger altijd nee zeggen. Daarnaast heeft de overheid ook nog wel enige invloed op de geprivatiseerde instanties.
Conclusie
Uit deze factcheck is te concluderen dat Marijnissen deels gelijk heeft. Burgers hebben minder te zeggen over belangrijke zaken als energie, ov en de zorg maar ze hebben niet, niets te zeggen en dat is waarom de claim niet helemaal naar waarheid is.
